Κυριακή 16 Ιουνίου 2013

Οδυσσέας του Τζόυς και Δουβλινιάδα του Μάτας

 

Δουβλίνο. Ο Τζέημς Τζόυς συναντιέται σαν σήμερα στο λιμάνι της πόλης με τη Νόρα  που σημάδεψε την ερωτική ζωή του. Μόλις κυκλοφόρησε η αλληλογραφία τους στα ελληνικά,  τη μέρα που επιλέγει  για τον ήρωά του το Λεοπόλδο Μπλουμ  να ζήσει την Οδύσσειά του  και  στους βιβλιόφιλους θαυμαστές του να ορίσουν ως «Bloomsday» γιορτάζοντάς την ποικιλοτρόπως.

Προτείνω να διαβάσουμε έστω και λίγες σελιδούλες από το σπουδαίο αυτό βιβλίο και επίσης, όποιος δεν έχει διαβάσει τη Δουβλινιάδα του Μάτας να το κάνει. Είναι άλλος ένας σπουδαίος συγγραφέας του καιρού μας.

Παρασκευή 14 Ιουνίου 2013

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ 2013

Α1.     Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα:
 Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia puellae dixit: «ego libenter tibi mea sede cedo». Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit. Nam mortua est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amavit; postea is puellam in matrimonium duxit.
………………………………………………………………………………………
Curius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac dilucide cum suis locuti sunt; non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas.
                                                                       Μονάδες 40
                          
Κρητικιά στ΄Απεράθου
                                           Παρατηρήσεις
Β1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις  παρακάτω λέξεις και φράσεις:
longa :               την ονομαστική πληθυντικού του ουδετέρου γένους στον συγκριτικό βαθμό
sibi :                 τον αντίστοιχο τύπο στο α ΄ πρόσωπο
sede :              τη γενική πληθυντικού
paulo :             το επίρρημα στον υπερθετικό βαθμό
res ipsa :            τη δοτική ενικού
multum :              τον αντίστοιχο τύπο στον υπερθετικό βαθμό
Fabricius :        την κλητική ενικού
antiquissimi :     τον θετικό βαθμό του επιρρήματος
viri :                  την αφαιρετική πληθυντικού
suis :                   τον αντίστοιχο τύπο στο α ΄ πρόσωπο (για πολλούς κτήτορες)
primi :                 τη γενική πληθυντικού στον συγκριτικό βαθμό
matre :              τη γενική πληθυντικού
Evandri :            την ονομαστική ενικού
neminem :              τη γενική ενικού.
                                                                   Μονάδες 15

Β2.  Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
standi :                      το β ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου
cederet :                   το β ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του υπερσυντελίκου
dixit :                         τo γ ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στην παθητική φωνή
confirmavit :              το α ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή
mortua est :             το γ ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα και την ονομαστική ενικού της
                                     μετοχής του μέλλοντα στο αρσενικό γένος
vixit :                         το απαρέμφατο του ενεστώτα
duxit :                       το β ΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή
locuti sunt :              την αιτιατική ενικού της μετοχής του ενεστώτα στο αρσενικό γένος
coluisse :                   το σουπίνο στους δύο τύπους
utebantur :                 το ίδιο πρόσωπο της προστακτικής του μέλλοντα
scire :                            το β ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα
vis :                             το απαρέμφατο του παρακειμένου και το β ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής   
                                    του  παρατατικού.
                                                                        Μονάδες 15
Γ1α.  Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων:
mora, standi, sibi, paulo, viri, primi, Evandri, scire.
                                                                                        Μονάδες 8
Γ1β. «rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet»: 
                      να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
                                                          Μονάδες 3
Γ1γ. «ego libenter tibi mea sede cedo»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από       
                           τη φράση «Caecilia dixit puellae».
                                                        Μονάδες 4
Γ2α. «coluisse»: να αναγνωρίσετε συντακτικά τον τύπο (μονάδες 2) 
              και να δηλώσετε το υποκείμενό του με την απαραίτητη αιτιολόγηση  (μονάδες 2).
                                                              Μονάδες 4
 Γ2β. «proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1), να δικαιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς της (μονάδες 2) και να δηλώσετε τον συντακτικό της ρόλο (μονάδες 2).
                                                           Μονάδες 5
Γ2γ. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική στην πρόταση
«postea is puellam in matrimonium duxit» (μονάδες 3) και την παθητική σύνταξη σε ενεργητική στην πρόταση «qui primi coluisse Italiam dicuntur» (μονάδες 3).

                                                             Μονάδες 6 

Πέμπτη 13 Ιουνίου 2013

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ 2013

  ∆ιδαγμένο κείμενο : Ἀριστοτέλους Ἠθικὰ Νικομάχεια Β1, 5-8
   Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὸ γινόμενον ἐν ταῖς πόλεσιν· οἱ γὰρ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς, καὶ τὸ μὲν βούλημα παντὸς νομοθέτου τοῦτ’ ἐστίν, ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἁμαρτάνουσιν, καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης. Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται, ὁμοίως δὲ καὶ τέχνη· ἐκ γὰρ τοῦ κιθαρίζειν καὶ οἱ ἀγαθοὶ καὶ κακοὶ γίνονται κιθαρισταί. Ἀνάλογον δὲ καὶ οἰκοδόμοι καὶ οἱ λοιποὶ πάντες· ἐκ μὲν γὰρ τοῦ εὖ οἰκοδομεῖν ἀγαθοὶ οἰκοδόμοι ἔσονται, ἐκ δὲ τοῦ κακῶς κακοί. Εἰ γὰρ μὴ οὕτως εἶχεν, οὐδὲν ἂν ἔδει τοῦ διδάξοντος, ἀλλὰ πάντες ἂν ἐγίνοντο  ἀγαθοὶ ἢ κακοί. Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν ἔχει· πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς συναλλάγμασι τοῖς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γινόμεθα οἳ μὲν δίκαιοι οἳ δὲ ἄδικοι, πράττοντες δὲ τὰ ἐν τοῖς δεινοῖς καὶ ἐθιζόμενοι φοβεῖσθαι ἢ θαρρεῖν οἳ μὲν ἀνδρεῖοι οἳ δὲ δειλοί. Ὁμοίως δὲ καὶ τὰ περὶ τὰς ἐπιθυμίας ἔχει καὶ τὰ περὶ τὰς ὀργάς· οἳ μὲν γὰρ σώφρονες καὶ πρᾶοι γίνονται, οἳ δ’ ἀκόλαστοι καὶ ὀργίλοι, οἳ μὲν ἐκ τοῦ οὑτωσὶ ἐν αὐτοῖς ἀναστρέφεσθαι, οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί. Καὶ ἑνὶ δὴ λόγῳ ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται. ∆ιὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι· κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις.  Οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει τὸ οὕτως ἢ οὕτως εὐθὺς ἐκ νέων ἐθίζεσθαι, ἀλλὰ πάμπολυ, μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν.
Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Ἀνάλογον δὲ καὶ... αἱ ἕξεις γίνονται».
                                                                                                       Μονάδες 10


Β1. α. «καὶ τὸ μὲν βούλημα παντὸς νομοθέτου τοῦτ’ ἐστίν»: να σχολιάσετε το χωρίο ως προς το περιεχόμενο (μονάδες 5).
β. «ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται»: να εξηγήσετε ποια σχέση έχουν τα αντιθετικά μέλη του ζεύγους με την έννοια της ηθικής αρετής (μονάδες 10).
                                                                                                        Μονάδες 15
Β2. α. Ποιο είναι το περιεχόμενο της έννοιας «ἕξις» κατά τον Αριστοτέλη (μονάδες 5);
β. Πώς η «ἕξις» συντελεί στην κατάκτηση της ηθικής αρετής; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με χωρία του κειμένου (μονάδες 10).
                                                                                                            Μονάδες 15
Β3. Ποιος είναι ο ορισμός της ευδαιμονίας, κατά τον Αριστοτέλη, και πώς μπορούν οι άνθρωποι να την εξασφαλίσουν;
                                                                                                        Μονάδες 10
Β4. Να βρείτε στο παραπάνω διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής:
γόνιμος, απόθεμα, συνήθεια, απουσία, υποδεέστερος, αδιάφθορος, μετόχι, παραφροσύνη, αντίδωρο, πλήθος.
                                                                                             Μονάδες 10
                                                          Αδίδακτο κείμενο
                                          ∆ημοσθένους [Φιλίππου] Ἐπιστολὴ 18-19
Πάντων δέ μοι δοκεῖ παραλογώτατον εἶναι, διότι πέμψαντος ἐμοῦ πρέσβεις ἀπὸ τῆς συμμαχίας πάσης, ἵν’ ὦσι μάρτυρες, καὶ βουλομένου ποιήσασθαι πρὸς ὑμᾶς δικαίας ὁμολογίας ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων, οὐδὲ τοὺς περὶ τούτων λόγους ἐδέξασθε παρὰ τῶν πρεσβευόντων, ἐξὸν ὑμῖν ἢ τῶν κινδύνων ἀπαλλάξαι τοὺς δυσχερές ὑποπτεύοντάς τι καθ’ ἡμῶν, ἢ φανερῶς ἐξελέγξαι με φαυλότατον ὄντα τῶν ἁπάντων. τῷ μὲν οὖν δήμῳ ταῦτα συνέφερεν, τοῖς δὲ λέγουσιν οὐκ ἐλυσιτέλει. φασὶ γὰρ οἱ τῆς πολιτείας τῆς παρ’ ὑμῖν ἔμπειροι τὴν μὲν εἰρήνην πόλεμον αὐτοῖς εἶναι, τὸν δὲ πόλεμον εἰρήνην.
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παραπάνω κειμένου.
                                                                                         Μονάδες 20
Γ2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
πρέσβεις:            την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
μάρτυρες:          την κλητική ενικού
ὑμᾶς:                   τη δοτική πληθυντικού στο γ΄ πρόσωπο
δυσχερές:           την αιτιατική ενικού στο αρσενικό γένος στον ίδιο βαθμό
φανερῶς:           την αιτιατική πληθυντικού στο θηλυκό γένος του συγκριτικού βαθμού
πέμψαντος:       το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του παθητικού αορίστου
ἀπαλλάξαι:        το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του υπερσυντελίκου στη μέση φωνή
συνέφερεν:         το γ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του αορίστου β΄ στην ίδια φωνή
ἐλυσιτέλει:          τη δοτική ενικού της μετοχής ενεστώτα στο αρσενικό γένος
φασί:                  το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα.
                                                                                                       Μονάδες 10
Γ3.α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων:
πάντων, ὑμῖν, ἀπαλλάξαι, τῆς πολιτείας. (μονάδες 4)
β. «ἵν’ ὦσι μάρτυρες»: να αντικαταστήσετε τη δευτερεύουσα πρόταση με την αντίστοιχη μετοχή (μονάδες 2) και στη φράση «με φαυλότατον ὄντα» να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση, κάνοντας τις αναγκαίες μετατροπές στους όρους της φράσης (μονάδες 4).
                                                                                                   Μονάδες 10


Τετάρτη 12 Ιουνίου 2013

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ 2013

                                                   ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ Α1
Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:
α. Εθνικόν Κομιτάτον
β. Ροπαλοφόροι
γ. Φροντιστήριο της Τραπεζούντας
                                                             Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Α2
Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση:
α. Με το Σύνταγμα του 1844 προβλεπόταν η ύπαρξη Βουλής και Γερουσίας.
β. Ο Πρίγκιπας Γεώργιος με αυστηρή προειδοποίηση έδινε στους επαναστάτες του Θέρισου προθεσμία 36 ωρών, για να καταθέσουν τα όπλα.
γ. Το 1920 η Ελλάδα είχε 20% μη Έλληνες ορθόδοξους, ενώ το 1928 μόλις 6%.
δ. Στις 10 Μαρτίου 1921 ο Μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος πρότεινε στον Υπουργό Εξωτερικών Μπαλτατζή συνεργασία με τους Κούρδους και τους Αρμένιους εναντίον του κινήματος του Κεμάλ.
ε. Η ΕΑΠ λειτούργησε μέχρι το τέλος του 1928.
                                                                                   Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β1
Να αναφερθείτε στο έργο της κυβέρνησης της Κρητικής Πολιτείας, κατά τα δύο πρώτα χρόνια της λειτουργίας της.
                                                                                 Μονάδες 12
ΘΕΜΑ Β2
Να αναφερθείτε στην εκλογική αναμέτρηση του Αυγούστου του 1910 στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στις πολιτικές δυνάμεις που αναμετρήθηκαν, τις επιδιώξεις τους και το εκλογικό αποτέλεσμα.
                                                                                                              Μονάδες 13

                                                    ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΘΕΜΑ Γ1
Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα, να παρουσιάσετε:
α) τους παράγοντες, οι οποίοι έδωσαν ώθηση στο ελληνικό εργατικό κίνημα, από την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα έως και την ίδρυση του ΣΕΚΕ (μονάδες 15) και
β) τις αρχές και το πρόγραμμα του ΣΕΚΕ (μονάδες 10).
                                                                                                     Μονάδες 25
                                                   ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Ο ἱ βαλκανικοὶ πόλεμοι μὲ τὴν ἐπιστράτευσιν εἶχον νεκρώσει πᾶσαν σοσιαλιστικὴν ζύμωσιν εἰς τὴν Παλαιὰν Ἑλλάδα. Ἡ ἐπιστράτευσις, ὁ στρατιωτικὸς νόμος καὶ α ἱ ἐθνικαὶ νίκαι μετέβαλον τὴν κατάστασιν. Ἀλλὰ συγχρόνως οἱ πόλεμοι ἤνοιξαν νέους καὶ ἀνελπίστους ὁρίζοντας καπιταλιστικῆς ἀναπτύξεως διὰ τὴν μικρὰν ἄλλοτε Ἑλλάδα. Καὶ μαζὶ μὲ τὴν ἀνάπτυξιν τῆς βιομηχανίας, τῆς ναυτιλίας καὶ τοῦ ἐμπορίου, τῆς μεταφορᾶς καὶ τῆς συγκοινωνίας, ἀναπτύσσεται καὶ ἡ ἐργατικὴ τάξις. Ἡ σοσιαλιστικὴ ἰδέα ἐπανευρίσκει τὴν ἐκδήλωσίν της. Ἡ ἀπήχησις τῆς Φεντερασιὸν ἔχει καὶ αὐτὴ εὐνοϊκὴν ἐπίδρασιν. [...] Τὸ 1918 εἰς 700 καὶ πλέον μεγάλας ἐπιχειρήσεις ἠσχολοῦντο περὶ τοὺς 70.000 ἐργάτας βιομηχανίας. Ἄλλοι 60-70.000 τοὐλάχιστον ἐργάται βιοτεχνίας καὶ ἐμπορίου δέον νὰ προστεθοῦν εἰς τὸν ἀριθμὸν τῶν βιομηχανικῶν ἐργατῶν. Ἡ συντεχνιακή μορφὴ τῆς οἰκονομίας παρεχώρησε τὴν θέσιν της εἰς τὴν καθαρῶς κεφαλαιοκρατικήν.
   Α. Μπεναρόγιας, Ἡ πρώτη σταδιοδρομία τοῦ ἑλληνικοῦ προλεταριάτου, ἐπιμ. Α. Ἐλεφάντη, Αθήνα: «Κομμούνα», 1986, σσ. 86, 110.
                                                      ΚΕΙΜΕΝΟ Β
                                         [ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΣΕΚΕ]
 «Τὸ συνέδριο τοῦ Κόμματος δέχεται: τὴν κατάργησιν τοῦ βασιλικοῦ θεσμοῦ καὶ τὴν ἐκδημοκράτησιν τῆς νομοθετικῆς, ἐκτελεστικῆς καὶ δικαστικῆς ἐξουσίας, δηλαδὴ τὴν ἐγκαθίδρυσιν τῆς Λαϊκῆς ∆ημοκρατίας ὡς μεταβατικῆς περιόδου διὰ τὴν
πραγματοποίησιν τῆς σοσιαλιστικῆς πολιτείας».
Γ. Κορδάτος, Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἐργατικοῦ Κινήματος, Ἀθήνα: Ἐκδόσεις Μπουκουμάνης, 7
1972, σ. 315.
Τὸ σχέδιο πάνω στὴν ἐξωτερικὴ πολιτικὴ ποὺ υἱοθετήθηκε ἀπὸ τὸ Σοσιαλιστικὸ Ἐργατικὸ Κόμμα Ἑλλάδος (ΣΕΚΕ), ἦταν τὸ ἀκόλουθο:
[...]
– Καταγγελία ὅλων τῶν μυστικῶν συνθηκῶν καὶ κατάργησις τῆς μυστικῆς διπλωματίας.
– Ἄμεσος ἀποστράτευσις καὶ γενικὸς ἀφοπλισμὸς καὶ κατεδάφισις ὅλων τῶν φρουρίων καὶ ὀχυρώσεων.
– Ἀποκατάστασις ὅλων τῶν Ἐθνῶν μικρῶν καὶ μεγάλων μὲ πλῆρες δικαίωμα ν’ ἀποφασίζουν περὶ τοῦ συστήματος τῆς διοικήσεώς των.
– Κατάρτισις τῶν τωρινῶν συμμαχιῶν καὶ ἄμεσος σχηματισμὸς τῆς Κοινωνίας τῶν Ἐθνῶν πρὸς ἐξασφάλισιν τῆς ἀνεξαρτησίας ἁπάντων.
Πρὸς πραγματοποίησιν τῶν ἀνωτέρω ὅρων τὸ Σοσιαλιστικὸν Ἐργατικὸν Κόμμα τῆς Ἑλλάδος κρίνει ἀναγκαίαν καὶ ἐπείγουσαν τὴν σύγκλησιν διεθνοῦς σοσιαλιστικοῦ συνεδρίου οὗ α ἱ ἀποφάσεις νὰ εἶναι ὑποχρεωτικαὶ δι’ ὅλα τὰ ἐργατικὰ κόμματα.
Γ. Β. Λεονταρίτης, Τὸ Ἑλληνικὸ Σοσιαλιστικὸ Κίνημα κατὰ τὸν Πρῶτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μετ. Σ. Ἀντίοχος, Ἀθήνα: Ἑξάντας, 1978, σ. 270
    ΘΕΜΑ Δ1
Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα, να αναφέρετε τις αντιδράσεις των προσφύγων:
α) στην υπογραφή της Σύμβασης της Ανταλλαγής (Ιανουάριος 1923) (μονάδες 15) και
β) στην υπογραφή της Συμφωνίας της Άγκυρας (Ιούνιος 1930) (μονάδες 10).
                                                                                     Μονάδες 25
                                                                ΚΕΙΜΕΝΟ Α
[ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΨΗΦΙΣΜΑ (21-1-1923)]
«Οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, της Ανατολικής Θράκης και του Εύξεινου Πόντου [...] θεωρούν ότι η Ανταλλαγή των ελληνικών πληθυσμών της Τουρκίας που ανέρχονται σε ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες απέναντι σε τριακόσιες χιλιάδες μουσουλμάνους της Ελλάδας [...] πλήττει καίρια την παγκόσμια συνείδηση και την παγκόσμια ηθική· [...] ότι είναι αντίθετη προς τα ιερότερα δικαιώματα του ανθρώπου, της ελευθερίας και της ιδιοκτησίας· ότι το σύστημα της Ανταλλαγής αποτελεί νέα και κεκαλυμμένη μορφή αναγκαστικού εκπατρισμού και αναγκαστικής απαλλοτρίωσης που κανένα κράτος δεν έχει το δικαίωμα να θέσει σε εφαρμογή παρά τη θέληση των πληθυσμών του. Ότι οι ελληνικοί πληθυσμοί της Μικρασίας, αυτόχθονες από πανάρχαιους χρόνους στη γη που κατοικούσαν και πάνω στην οποία τα δικαιώματά τους είναι αναπαλλοτρίωτα και απαράγραπτα δεν μετανάστευσαν με τη θέλησή τους αλλά εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους αντιμετωπίζοντας το φάσμα της σφαγής [...]. Οι αλύτρωτοι Έλληνες συναγμένοι εδώ και σε άλλες πόλεις και νησιά της Ελλάδας αποφασίζουν και ψηφίζουν ομόφωνα να αξιώσουν τη δυνατότητα να παλιννοστήσουν στις πατρίδες τους κάτω από ουσιαστικές συνθήκες εγγύησης που θα καταστήσουν αυτήν την παλιννόστηση πραγματοποιήσιμη [...]. Σε αντίθετη περίπτωση καταγγέλλουν την αδικία που τους γίνεται, σαν μία προσβολή δίχως προηγούμενο κατά της ανθρωπότητας και του πολιτισμού».
Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ ΄ Γενικού Λυκείου, Θεωρητική Κατεύθυνση, Αθήνα: ΙΤΥΕ, “Διόφαντος”, 2013, σσ. 151-152.
                                            ΚΕΙΜΕΝΟ Β
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ
Ἡ συζήτηση στὴ Βουλὴ γιὰ τὴν ἐπικύρωση τοῦ οἰκονομικοῦ  συμφώνου τῆς 10η ς Ἰουνίου γρήγορα θὰ στραφεῖ γύρω ἀπὸ τὴν ἀδικία ποὺ γινόταν σὲ βάρος τοῦ προσφυγικοῦ κόσμου καὶ τὶς ἀποζημιώσεις ποὺ θὰ ἔπρεπε ἤ ὄχι νὰ τοῦ δοθοῦν ἀπὸ τὴν Ἑλλὰδα μετὰ τὸν ἀποσβεστικὸ συμψηφισμὸ τῶν λογαριασμῶν μὲ τὴν Τουρκία.
   Ἡ συζήτηση δὲν κρατήθηκε πάντα σὲ ἐπίπεδα ἀξιοπρέπειας [...]. Ἡ ἀτμόσφαιρα παρέμεινε ἠλεκτρισμένη ὄχι μόνο ἐξαιτίας τῆς παρουσίας  ἀλλὰ καὶ τῆς ἀσταμάτητης παρέμβασης τῶν προσφύγων βουλευτῶν, οἱ ὁποῖοι ἔχοντας ἀφήσει καὶ οἱ ἴδιοι μεγάλες περιουσίες στὴ Μ. Ἀσία εἶχαν κάθε συμφέρον νὰ ὑποστηρίξουν τὴν ἄποψη ὅτι τὸ ἑλληνικὸ κράτος ἔπρεπε νὰ ὑποκαταστήσει τὸ τουρκικὸ στὶς ὑποχρεώσεις ποὺ δημιούργησε ἡ σύμβαση ἀνταλλαγῆς ὣς πρὸς τὴν ἀνταλλάξιμη περιουσία. [...]
   Οἱ πρόσφυγες βουλευτὲς τῆς Ἕνωσης Φιλελευθέρων, ἀνεξάρτητα ἢ κατὰ ὁμάδες, θὰ ὑψώσουν βέβαια φωνὴ διαμαρτυρίας ἐναντίον τῆς θυσίας ποὺ θὰ ὑποστοῦν οἱ συμπατριῶτες τους. Θὰ δοῦν στὶς συμφωνίες αὐτὲς τὴν ἐπισφράγιση τῆς ἐθνικῆς συμφορᾶς.[...]
     Μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι γενικὰ ἐπικράτησαν τρεῖς τάσεις: 1) Ἡ ἀδιάλλακτη, ποὺ τὴν ἐκπροσωποῦσαν οἱ ὀργανωτὲς τοῦ προσφυγικοῦ συλλαλητηρίου. Γ ι’ αὐτοὺς τὸ ἑλληνικὸ δημόσιο ἦταν ὑποχρεωμένο νὰ καταβάλει στοὺς πρόσφυγες ὁλοκληρωτικὴ ἀποζημίωση. 2) Ἡ διαλλακτική τάση, ποὺ ἀναγνώριζε ὅτι τὸ ἑλληνικὸ κράτος δὲν ἦταν ὑποχρεωμένο νὰ ἀποζημιώσει ολοκληρωτικά τοὺς πρόσφυγες ἀλλὰ ὅτι εἶχε τὴν ἠθικὴ ὑποχρέωση νὰ ἀποπερατώσει τὴν προσφυγικὴ ἀποκατάσταση, πράγμα ποὺ δὲν ἀπεῖχε πολὺ απὸ τὶς θέσεις καὶ τὶς ὑποσχέσεις τοῦ Βενιζέλου. 3) Ὁ μέσος ὅρος, ποὺ θέλησε νὰ κατοχυρώσει τὴν ἐπιφύλαξη τῶν δικαιωμάτων ποὺ εἶχαν οἱ πρόσφυγες.
Ιφ. Αναστασιάδου, Ο Βενιζέλος και το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας 1930, στο:
Μελετήματα γύρω ἀπὸ τὸν Βενιζέλο καὶ τὴν ἐποχή του, ἐποπτεία Θ. Βερέμη καὶ  Οδ.∆ημητρακόπουλου, Ἀθήνα: Φιλιππότης, 1980, σσ. 326-328. 

Παπαδημητρίου Χίλντα Έχουνε όλοι κακούς σκοπούς

   Άρχισα να διαβάζω το δεύτερο μυθιστόρημα της Χίλντας Παπαδημητρίου με τίτλο «Έχουνε όλοι κακούς σκοπούς» στις εκδόσεις Μεταίχμιο  έχοντας υψηλές προσδοκίες  που αρδεύονταν από την ανάγνωση της «χούφτας των βινυλίων» της,  η οποία είχε ολοκληρωθεί πριν κάμποσους μήνες. Πολύ γρήγορα διέκοψα το διάβασμα και έσκυψα στα δικά μου βινύλιά   επιλέγοντας την ανάλογη μουσική υπόκρουση, αφού αυτή διαπερνούσε κείνες τις στιγμές τις σελίδες. 

   Αρχής γενομένης με «το καλοκαιράκι στην ακρογιαλιά μέσα στο νεράκι πλέουμε αγκαλιά» των Φατμέ βρέθηκα στην Κρήτη στα Ρεθεμνοχανιώτικα με έναν Απόστολο Μελισσηνό να ταξιδεύουμε στην εθνική οδό μετά από συναυλία του συγκεκριμένου. Συμπάσχω με τον παραπάνω, τον νιώθω. Μόλις τα έχει δώσει όλα στη συναυλία, φεύγει μόνος χωρίς τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος κουρασμένος σαν και μας που μόλις βγήκαμε από αυτή την ψυχοφθόρα διαδικασία των εξετάσεων και των …διορθώσεων. Η μουσική όλο υποσχέσεις για ένα καλοκαίρι κάπου με θάλασσα, η Κρήτη προσφέρεται, να έλθουν τα μυαλά μας στη θέση τους. Ο  ήρωας δολοφονείται μέσα στο Σάντσο, το τζίπ του, η αδελφή του στην Αθήνα τον περιμένει μέρες και δηλώνει την εξαφάνισή του, ενώ ακούμε το τραγούδι που σιγοψιθύριζε πριν συμβούν όλα αυτά:  «Καλοκαιράκι  έχει η καρδιά μου και η αγάπη μου καλοκαιράκι» με την Αφροδίτη Μάνου. Μετά ακούμε Βαγγέλη Γερμανό και «Κρουαζιέρα θα σε πάω» και συναντιόμαστε με το γνωστό μας αστυνόμο από το προηγούμενο βιβλίο τής συγγραφέα, το  Χάρη Νικολόπουλο   που αναστέλλονται οι διακοπές του στα Χανιά, αφού αναλαμβάνει να βρει τον εξαφανισμένο από τα Χανιά στα Σφακιά, και στη συνέχεια γυρνάμε μαζί του στην  Αθήνα. Όλοι εμείς που λατρέψαμε το βινύλιο και διαβάσαμε Ποπ και Ροκ, Ήχο, ακούγαμε ραδιόφωνο 4 με 5, βρεθήκαμε στο Ποπ 11, στο Χάπενιν και στο Μοναστηράκι ή αργότερα στο Καρτιέ Λατέν ψάχνοντας δίσκους, νιώθουμε να ξεπηδάνε μέσα από το βιβλίο σκηνές από τη δική μας ζωή. Περιδιαβαίνοντας την  ιστορία των πρώτων ελληνικών ροκ συγκροτημάτων  μαζί με το Χάρη που του αρέσουν οι Μπητλς σιγοψιθυρίζουμε Εξαδάκτυλο: «Μην τους πιστεύεις ό,τι κι αν πουν, έχουνε όλοι κακούς σκοπούς». Η Μαρίτα η υπαστυνόμος της δίωξης ναρκωτικών και ο Μιχάλης ο Ατσαλένιος το φρικιό είναι πάλι εδώ, γνώριμοί μας από τα «βινύλια» και καιρός να περάσουμε σε μπλουζ με Ρόμπερτ Τζόνσον, Έρικ Κλάπτον, Τζον Μάγιαλ. Ευτυχώς υπάρχουν τα Σιντί, γιατί άντε να φέρεις από κει που τα έχεις τα βινύλια. Ιεροσυλία θα μου πείτε, αλλά για θυμηθείτε πόσοι από μας ακούγαμε την μουσική της επιλογής μας από κασετούλες χρωμίου για να μη φθαρούν τα βινύλια; 
Κάποιες στιγμές η μουσική σε ταξιδεύει τόσο πολύ που θέλει κόπο να ξαναπιάσεις το νήμα της εξιχνίασης των φονικών. «Της λήθης το σκοτάδι ξεγέλασε τον Άδη» τραγουδάνε οι  Χαΐνηδες  και από το φαράγγι του Ίμπρου στα Εξάρχεια των φοιτητικών μας χρόνων. Οι σχέσεις των μελών των συγκροτημάτων, η μουσική σκηνή, όλος αυτός ο χώρος, οι ανθρώπινες σχέσεις, το χρήμα.
   Ένα ταξίδι είναι το βιβλίο, μια ανάσα ζωής  για να αντεπεξέλθουμε όλα αυτά που συμβαίνουν: τις απολύσεις, την ανασφάλεια, τον πολιτισμό μας που παραπαίει με το Εκεβί και τη Βιβλιονέτ, την ΕΡΤ και το μέλλον μας. Τελικά όλοι έχουνε κακούς σκοπούς;

Τρίτη 11 Ιουνίου 2013

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 2013

 ΚΕΙΜΕΝΟ: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης  ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΟ ΚΥΜΑ      (απόσπασμα)
     Ἡ τελευταία χρονιά πού ἤμην ἀκόμη φυσικός ἄνθρωπος ἦτον τό θέρος ἐκεῖνο τοῦ ἔτους 187… Ἤμην ὡραῖος ἔφηβος, καστανόμαλλος βοσκός, κ’ ἔβοσκα τάς αἶγας τῆς Μονῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ εἰς τά ὄρη τά παραθαλάσσια, τ’ ἀνερχόμενα ἀποτόμως διά κρημνώδους ἀκτῆς, ὕπερθεν1 τοῦ κράτους τοῦ Βορρᾶ καί τοῦ πελάγους. Ὅλον το κατάμερον2 ἐκεῖνο, τό καλούμενον Ξάρμενο, ἀπό τά πλοῖα τά ὁποῖα κατέπλεον ξάρμενα ἤ ξυλάρμενα3, ἐξωθούμενα ἀπό τάς τρικυμίας, ἦτον ἰδικόν μου.
    Ἡ πετρώδης, ἀπότομος ἀκτή του, ἡ Πλατάνα, ὁ Μέγας Γιαλός, τό Κλῆμα, ἔβλεπε  πρός τόν Καικίαν, καί ἦτον ἀναπεπταμένη4  πρός τόν Βορρᾶν. Ἐφαινόμην κ’ ἐγώ ὡς να εἶχα μεγάλην συγγένειαν μέ τούς δύο τούτους ἀνέμους, οἱ ὁποῖοι ἀνέμιζαν τά μαλλιά μου, καί τά ἔκαμναν νά εἶναι σγουρά ὅπως οἱ θάμνοι κ’ αἱ ἀγριελαῖαι, τάς ὁποίας ἐκύρτωναν μέ τό ἀκούραστον φύσημά των, μέ τό αἰώνιον τῆς πνοῆς των φραγγέλιον5 .
      Ὅλα ἐκεῖνα ἦσαν ἰδικά μου. Οἱ λόγγοι, αἱ φάραγγες, αἱ κοιλάδες, ὅλος ὁ αἰγιαλός, και τά βουνά. Το χωράφι ἦτον τοῦ γεωργοῦ μόνον εἰς τάς ἡμέρας πού ἤρχετο νά ὀργώσῃ ἤ νά σπείρῃ, κ’ ἔκαμνε τρίς τό σημεῖον τοῦ Σταυροῦ, κ’ ἔλεγεν: «Εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, σπέρνω αὐτό τό χωράφι, για νά φᾶνε ὅλ’ οἱ ξένοι κ’ οἱ διαβάτες, καί τά πετεινά τ’ οὐρανοῦ, καί νά πάρω κ’ ἐγώ τόν κόπο μου! »
     Ἐγώ, χωρίς ποτέ νά ὀργώσω ἤ νά σπείρω, τό ἐθέριζα ἐν μέρει. Ἐμιμούμην τους πεινασμένους μαθητάς τοῦ Σωτῆρος, κ’ ἔβαλλα εἰς ἐφαρμογήν τάς διατάξεις τοῦ ∆ευτερονομίου χωρίς νά τάς  γνωρίζω.
     Τῆς πτωχῆς χήρας ἦτον ἡ ἄμπελος μόνον εἰς τάς ὥρας πού ἤρχετο ἡ ἰδία διά να θειαφίσῃ, ν’ ἀργολογήσῃ6, νά γεμίσῃ ἕνα καλάθι σταφύλια, ἤ νά τρυγήσῃ, ἄν ἔμενε τίποτε διά τρύγημα. Ὅλον τόν ἄλλον καιρόν ἦτον κτῆμα ἰδικόν μου.
    Μόνους ἀντιζήλους εἰς τήν νομήν7 καί τήν κάρπωσιν ταύτην εἶχα τούς μισθωτούς τῆς δημαρχίας, τούς ἀγροφύλακας, οἱ ὁποῖοι ἐπί τῇ προφάσει, ὅτι ἐφύλαγαν τά  περιβόλια τοῦ κόσμου, ἐννοοῦσαν νά ἐκλέγουν αὐτοί τάς καλυτέρας ὀπώρας. Αὐτοί  πράγματι δέν μοῦ ἤθελαν τό καλόν μου. Ἦσαν τρομεροί ἀνταγωνισταί δι’ ἐμέ.
    Τό κυρίως κατάμερόν μου ἦτο ὑψηλότερα, ἔξω τῆς ἀκτῖνος τῶν ἐλαιώνων και ἀμπέλων, ἐγώ ὅμως συχνά ἐπατοῦσα8 τά σύνορα. Ἐκεῖ παραπάνω, ἀνάμεσα εἰς δύο  φάραγγας καί τρεῖς κορυφάς, πλήρεις ἀγρίων θάμνων, χόρτου καί χαμωκλάδων, ἔβοσκα τά γίδια τοῦ Μοναστηρίου. Ἤμην «παραγυιός», ἀντί μισθοῦ πέντε δραχμῶν τόν μῆνα, τάς ὁποίας ἀκολούθως μοῦ ηὔξησαν εἰς ἕξ. Σιμά εἰς τόν μισθόν τοῦτον, τό Μοναστήρι μοῦ ἔδιδε καί φασκιές9 διά τσαρούχια, καί ἄφθονα μαῦρα ψωμία ἤ πίττες, καθώς τά ὠνόμαζαν οἱ καλόγηροι.
    Μόνον διαρκῆ γείτονα, ὅταν κατηρχόμην κάτω, εἰς τήν ἄκρην τῆς περιοχῆς μου, εἶχα τόν κύρ Μόσχον, ἕνα μικρόν ἄρχοντα λίαν ἰδιότροπον. Ὁ κύρ Μόσχος ἐκατοίκει εἰς τήν ἐξοχήν, εἰς ἕνα ὡραῖον μικρόν πύργον μαζί μέ τήν ἀνεψιάν του τήν Μοσχούλαν, την ὁποίαν εἶχεν υἱοθετήσει, ἐπειδή ἦτον χηρευμένος καί ἄτεκνος. Τήν εἶχε προσλάβει  πλησίον του, μονογενῆ10, ὀρφανήν ἐκ κοιλίας μητρός, καί τήν ἠγάπα ὡς νά ἦτο θυγάτηρ του.
    Ὁ κύρ Μόσχος εἶχεν ἀποκτήσει περιουσίαν εἰς ἐπιχειρήσεις καί ταξίδια. Ἔχων ἐκτεταμένον κτῆμα εἰς τήν θέσιν ἐκείνην, ἔπεισε μερικούς πτωχούς γείτονας νά τοῦ πωλήσουν τούς ἀγρούς των, ἠγόρασεν οὕτως ὀκτώ ἤ δέκα συνεχόμενα χωράφια, τά περιετοίχισεν ὅλα ὁμοῦ, καί ἀπετέλεσεν ἕν μέγα διά τόν τόπον μας κτῆμα, μέ πολλῶν
ἑκατοντάδων στρεμμάτων ἔκτασιν. Ὁ περίβολος διά νά κτισθῇ ἐστοίχισε πολλά, ἴσως περισσότερα ἤ ὅσα ἤξιζε τό κτῆμα· ἀλλά δέν τόν ἔμελλε δι’ αὐτά τόν κύρ Μόσχον θέλοντα νά ἔχῃ χωριστόν οἱονεί βασίλειον δι’ ἑαυτόν καί διά τήν ἀνεψιάν του.
      Ἔκτισεν εἰς τήν ἄκρην πυργοειδῆ ὑψηλόν οἰκίσκον, μέ δύο πατώματα, ἐκαθάρισε καί περιεμάζευσε τούς ἐσκορπισμένους κρουνούς τοῦ νεροῦ, ἤνοιξε καί πηγάδι προς κατασκευήν μαγγάνου διά τό πότισμα. ∆ιῄρεσε τό κτῆμα εἰς τέσσαρα μέρη· εἰς ἄμπελον,  ἐλαιῶνα, ἀγροκήπιον μέ πλῆθος ὀπωροφόρων δένδρων καί κήπους μέ αἱμασιάς11 ἤ μποστάνια. Ἐγκατεστάθη ἐκεῖ, κ’ ἔζη διαρκῶς εἰς τήν ἐξοχήν, σπανίως κατερχόμενος εἰς τήν πολίχνην12 . Τό κτῆμα ἦτον παρά τό χεῖλος τῆς θαλάσσης, κ’ ἐνῷ ὁ ἐπάνω τοῖχος ἔφθανεν ὥς τήν κορυφήν τοῦ μικροῦ βουνοῦ, ὁ κάτω τοῖχος, μέ σφοδρόν βορρᾶν πνέοντα, σχεδόν ἐβρέχετο ἀπό τό κῦμα.
      Ὁ κύρ Μόσχος εἶχεν ὡς συντροφιάν τό τσιμπούκι του, τό κομβολόγι του, το σκαλιστήρι του καί τήν ἀνεψιάν του τήν Μοσχούλαν. Ἡ παιδίσκη θά ἦτον ὥς δύο ἔτη νεωτέρα ἐμοῦ. Μικρή ἐπήδα ἀπό βράχον εἰς βράχον, ἔτρεχεν ἀπό κολπίσκον εἰς κολπίσκον, κάτω εἰς τόν αἰγιαλόν, ἔβγαζε κοχύλια, κ’ ἐκυνηγοῦσε τά καβούρια. Ἦτον θερμόαιμος καί ἀνήσυχος ὡς πτηνόν τοῦ αἰγιαλοῦ. Ἦτον ὡραία μελαχροινή, κ’ ἐνθύμιζε  τήν νύμφην τοῦ ᾌσματος την ἡλιοκαυμένην, τήν ὁποίαν οἱ υἱοί τῆς μητρός της εἶχαν βάλει νά φυλάῃ τ’ ἀμπέλια· «Ἰδού εἶ καλή, ἡ πλησίον μου, ἰδού εἶ καλή· ὀφθαλμοί σου περιστεραί...» Ὁ λαιμός της, καθώς ἔφεγγε καί ὑπέφωσκεν13 ὑπό τήν τραχηλιάν της, ἦτον ἀπείρως λευκότερος ἀπό τόν χρῶτα14 τοῦ προσώπου της.
    Ἦτον ὠχρά, ροδίνη, χρυσαυγίζουσα καί μοῦ ἐφαίνετο νά ὁμοιάζῃ μέ τήν μικρήν στέρφαν αἶγα, τήν μικρόσωμον καί λεπτοφυῆ15 , μέ κατάστιλπνον τρίχωμα, τήν ὁποίαν ἐγώ εἶχα ὀνομάσει Μοσχούλαν. Τό παράθυρον τοῦ πύργου τό δυτικόν ἠνοίγετο πρός τον λόγγον, ὁ ὁποῖος ἤρχιζε νά βαθύνεται πέραν τῆς κορυφῆς τοῦ βουνοῦ, ὅπου ἦσαν
χαμόκλαδα, εὐώδεις θάμνοι, καί ἀργιλλώδης γῆ τραχεία. Ἐκεῖ ἤρχιζεν ἡ περιοχή μου. Ἕως ἐκεῖ κατηρχόμην συχνά, κ’ ἔβοσκα τάς αἶγας τῶν καλογήρων, τῶν πνευματικῶν πατέρων μου.
1  ύπερθεν: πάνω από, υπεράνω του...
2 κατάμερον: εξοχική περιοχή που ανήκει σε κάποιον, περιοχή όπου κάποιος βοσκός διαμένει
με το κοπάδι του
3 ξάρμενα: χωρίς αρματωσιά.
ξυλάρμενα: με δεμένα λόγω κακοκαιρίας τα πανιά κ ι εκτεθειμένα στον άνεμο
4 αναπεπταμένη: ανοιχτή, εκτεθειμένη/ανοιγμένη προς...
5 φραγγέλιον: μαστίγιο
6 ν’ αργολογήση: να απαλλάξει τα κλήματα από τους αργούς (άχρηστους) βλαστούς
7 νομήν: εξουσία, κατοχή και χρήση
8 επατούσα: παραβίαζα
9 φασκιές: λουρίδες (εδώ δερμάτινες)
10 μονογενή: μοναδικό τέκνο, χωρίς αδέλφια, μοναχοπαίδι
11 αιμασιάς: ξερολιθιές, περιφράγματα λιθόχτιστα χωρίς κονίαμα
12 πολίχνην: κωμόπολη
13 υπέφωσκεν: μόλις έφεγγε, ίσα που διακρινόταν, φέγγιζε από κάτω
14 χρώτα: το δέρμα, τη σάρκα και-κατ’ επέκταση-την απόχρωση (χροιά) της επιδερμίδας
15 λεπτοφυή: λεπτή, ντελικάτη ως προς τη σωματική δομή


                                                                              ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Το αρκαδικό στοιχείο, το θρησκευτικό πνεύμα και η ρεαλιστική απεικόνιση της ζωής θεωρούνται βασικά γνωρίσματα του έργου του Παπαδιαμάντη. Από τις δύο πρώτες παραγράφους του κειμένου που σας δόθηκε «Ἡ τελευταία χρονιά ... φραγγέλιον», να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα για καθένα από αυτά τα γνωρίσματα.
                                                                                                                 Μονάδες 15
Β1. «[...] τα λεγόμενα για “χιούμορ του Παπαδιαμάντη” δεν είναι παρά υπερβολές [...]. Κοντύτερα στην αλήθεια θα ’ταν κανείς, αν μιλούσε για φιλοπαίγμονα ροπή του συγγραφέα μας [...]. Ροπή που [...] κρύβει το αμήχανο δέος της σοβαρότητας που αίφνης θυμάται (ο Παπαδιαμάντης) να φαιδρύνει [...]. Και τότε δεν μπορεί να κάνει άλλο από το να σατιρίσει.», (Ηλίας Γκρής, Ο ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ με τα μάτια νεότερων λογοτεχνών, έκδοση Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ, Αθήνα 2001, σ. 118). Να βρείτε (μονάδες 10) και να σχολιάσετε (μονάδες 10) δύο σημεία του κειμένου που σας δόθηκε, τα οποία επιβεβαιώνουν την παραπάνω άποψη.
                                                                                                           Μονάδες 20
Β2. Στις δύο τελευταίες παραγράφους του κειμένου που σας δόθηκε «Ὁ κύρ Μόσχος εἶχεν ὡς συντροφιάν ... πατέρων μου», να βρείτε ένα παράδειγμα για καθένα από τα παρακάτω σχήματα λόγου: ασύνδετο, παρομοίωση, επανάληψη, μεταφορά και υπερβολή (μονάδες 10) και να σχολιάσετε τη λειτουργία του (μονάδες 10).
                                                                                                        Μονάδες 20
Γ1. Να σχολιάσετε σε ένα κείμενο 130-150 λέξεων το απόσπασμα «Ὅλα ἐκεῖνα ἦσαν ἰδικά μου. Οἱ λόγγοι, αἱ φάραγγες, αἱ κοιλάδες, ὅλος ὁ αἰγιαλός, και τά βουνά. Το χωράφι ἦτον τοῦ γεωργοῦ μόνον εἰς τάς ἡμέρας πού ἤρχετο νά ὀργώσῃ ἤ νά σπείρῃ, κ’ ἔκαμνε τρίς τό σημεῖον τοῦ Σταυροῦ, κ’ ἔλεγεν:  “Εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, σπέρνω αὐτό τό χωράφι, για νά φᾶνε ὅλ’ οἱ ξένοι κ’ οἱ διαβάτες, καί τά πετεινά τ’ οὐρανοῦ, καί νά πάρω κ’ ἐγώ τόν κόπο μου!” ».
                                                                                               Μονάδες 25
Δ1. Να συγκρίνετε, ως προς το περιεχόμενο, το απόσπασμα που σας δόθηκε από το «ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΟ ΚΥΜΑ» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με το παρακάτω απόσπασμα από το έργο του Νίκου Θέμελη «για μια συντροφιά ανάμεσά μας», αναφέροντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες 15) δύο ομοιότητες και τρεις διαφορές.
                                                                                            Μονάδες 20
                                      ΝΙΚΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ για μια συντροφιά ανάμεσά μας
                                                                  (απόσπασμα)
       Ο Παναγιώτης Χατζή Νίκου, Ηπειρώτης απ’ τα Γιάννενα, γουναράς και γουναρέμπορος ξακουστός σε όλα τα Βαλκάνια, άγαμος, άκληρος και συνετός σε όλη τη ζωή του, προστάτης αρχικά και ύστερα συνέταιρος του άλλου μεγαλέμπορα, του Ζώη του Καπλάνη, έκανε με το μόχθο του περιουσία αξιοζήλευτη κ ι έγινε πρώτο όνομα στο Βουκουρέστι. Όταν ένιωσε να τον εγκαταλείπουν οι δυνάμεις του, αποτραβήχτηκε στη Στεφανόπολη για να ησυχάσει, ζώντας κυρίως απ’ το βιος που τόσα χρόνια είχε αποκτήσει. Άνθρωπος μοναχικός, λιγομίλητος, απολάμβανε το σεβασμό της κοινότητας των Γραικών για τη σώφρονα σκέψη του και τη μακρά του εμπειρία. Κυρίως όμως για τις αγαθοεργίες του, αφού χάρη σ’ αυτόν είχαν μπορέσει να χτίσουν την καινούργια εκκλησία της ορθοδοξίας. Χάρη σ’ αυτόν τόσα και τόσα σπίτια φτωχά ή ξεπεσμένα, έβρισκαν πόρους για να ζήσουν, από ένα ταμείο των πτωχών που είχε συστήσει, αφού είχε καταθέσει δέκα χιλιάδες φλορίνια στη Βασιλική Τράπεζα της Βιέννας. Μάλιστα, μια και δεν είχε οικογένεια, ήτανε για πολλούς πλούσιους ή φτωχούς, ιδίως της νεότερης γενιάς, ο πάτερ φαμίλιας της κοινότητάς τους.  
          Νίκος Θέμελης, για μια συντροφιά ανάμεσά μας, Αθήνα 2005, εκδόσεις Κέδρος, 2η έκδοση, σ. 51-52



Δευτέρα 10 Ιουνίου 2013

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 2013


                                                                   ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ Α1
Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:
α. Σύμβαση των Στενών
β. Νοεμβριανά
γ. Υπερδυνάμεις (μεταπολεμικά)
                                                              Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Α2
Να αντιστοιχίσετε τα αξιώματα των ηγετών (Στήλη Α) με τα ονόματά τους
(Στήλη Β). Στη Στήλη Α περισσεύουν δύο αξιώματα ηγετών.
Στήλη Α
Στήλη Β

1.Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας
α. Λόυντ Τζορτζ

2.    Αρχιδούκας της Αυστρίας
β. Φραγκίσκος Φερδινάνδος

3.    Πρόεδρος των Η.Π.Α.
γ. Γεώργιος Στρέιτ

4.    Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α.

δ. Παναγής Τσαλδάρης
5.   Πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας

ε. Γούντροου Ουίλσον
6.   Πρωθυπουργός της Ελλάδας


7.  Αρχηγός των Ες - Ες


                                                                                                                              Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β1
Ποιες ήταν οι μεταρρυθμίσεις του Χαρίλαου Τρικούπη στην πολιτική ζωή, τη διοίκηση και την οργάνωση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας;
                                                                                                                             Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Β2
Να παρουσιάσετε την πορεία του Κινήματος των Αδεσμεύτων μέχρι και τη δεκαετία του 1980.
                                                                                                                              Μονάδες 10
                                              
                     
                                ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΘΕΜΑ Γ1
Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται παρακάτω και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε:
α) τις πρώτες αντιδράσεις της οθωμανικής κυβέρνησης στην Επανάσταση του 1821 και τα αποτελέσματά τους (μονάδες 13) και   
 β) τη στάση των Ευρωπαίων στην Ελληνική Επανάσταση, από την έναρξή της μέχρι και τη ναυμαχία του Ναβαρίνου (μονάδες 12).
                                                                                                                         Μονάδες 25
                                                                       
                                                                       ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄
                                        [Απόσπασμα από το σουλτανικό έγγραφο της καταδίκης του Γρηγορίου Ε΄]
     «[…] Χρέος τῶν ἀρχηγῶν τῶν ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν μου διαφόρων  λαῶν εἶναι νὰ ἐπαγρυπνῶσι νύκτα καὶ ἡμέραν τοὺς ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν των, να παρατηρῶσι τὴν διαγωγήν των καὶ ν’ ἀνακαλύπτωσι καὶ ἀναφέρωσιν εἰς τὴν κυβέρνησίν μου τὰς ἀθεμίτους πράξεις των. Οἱ δὲ πατριάρχαι, ὡς ἀρχηγοὶ τῶν ῥαγιάδων ζώντων ἐν ἀσφαλείᾳ ὑπὸ τὴν σκιὰν τῆς αὐτοκρατορικῆς μου ἐξουσίας, ὀφείλουν να ἦναι ὑπὲρ πάντα ἄλλον ἀνεπίληπτοι, τίμιοι, πιστοὶ καὶ εἰλικρινεῖς. Ἔχοντες δὲ τὰς ἀρετὰς ταύτας ὀφείλουν, ὁσάκις παρατηρήσουν κακὰς κλίσεις τοῦ λαοῦ των, νὰ τὰς ἐμποδίζωσι δι’ ἀπειλῶν και συμβουλῶν, ἤ, ἂν ἀναγκαῖον, καὶ διὰ ποινῶν κατὰ τὰ ἔθιμα τῆς θρησκείας των, καὶ τοιουτοτρόπως νὰ φαίνωνται εὐγνώμονες ἐν μέρει πρὸς τὴν ὑψηλὴν Πύλην δι’ ἃς ἀπολαμβάνουν χάριτας καὶ ἐλευθερίας ὑπὸ τὴν ἀγαθοποιὸν σκιάν της.
    Ἀλλ’ ὁ ἄπιστος πατριάρχης τῶν Ἑλλήνων, ὁ δώσας ἄλλοτε δείγματα τῆς εἰς τὴν ὑψηλὴν Πύλην ἀφοσιώσεώς του, ἀδύνατον νὰ θεωρηθῇ ἀλλότριος τῶν στάσεων τοῦ ἔθνους του, ἃς διάφοροι κακότροποι και ἀναίσθητοι, παρασυρόμενοι ὑπὸ χιμαιρικῶν καὶ διαβολικῶν ἐλπίδων, διήγειραν· καὶ χρέος του ἦτο νὰ διδάξῃ τοὺς ἁπλοῦς, ὅτι τὸ τόλμημα ἦτο μάταιον καὶ ἀτελεσφόρητον».
Σπ. Τρικούπης, Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, τ. Α΄, Ἀθῆναι: εκδ. Χρ. Γιοβάνης, 2  1978, σ. 82-83.
                                                                       
                                                                           ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄
                                       [Γνώμη του Ε. Κινέ, γάλλου συγγραφέα, για το Ναβαρίνο]
«Tην απαρχή της εθνικής ζωής τους οι Έλληνες, που συχνά τους κατηγορούν πως την απόχτησαν από ευεργεσία, τη χρωστάνε στον ίδιο τον εαυτό τους. Στάθηκε έργο των χεριών τους. Η Ευρώπη επενέβη έπειτα από εφτά μονάχα χρόνια, όταν πια χόρτασε το θέαμα της σφαγής».
         Θέματα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας από τις πηγές, Γ ΄ Λυκείου, δέσμη γ ΄-δ΄, Αθήνα: ΟΕΔΒ, 171997, σ. 242.
                                                                                ΚΕΙΜΕΝΟ Γ ΄
                                                         [Γνώμη του Π. Λεμπρέν για το Ναβαρίνο]
«Η μάχη του Ναβαρίνου στάθηκε κατόρθωμα των λαών. Ο αλαλαγμός της Νίκης που μας έρχεται από το Αιγαίο είναι ίσως ο πρώτος που έπειτα από πολλούς αιώνες οι λαοί δέχτηκαν με κοινή συμπάθεια. Τα κανόνια του
Ναβαρίνου άνοιξαν μια καινούρια περίοδο, αναγγέλλοντας το θριαμβευτικό ανέβασμα της κοινής γνώμης που υψώνεται πάνω από τους θρόνους και  γίνεται για πρώτη φορά αληθινή βασίλισσα, έχοντας στη διάθεσή της  στόλους και κανόνια και δίνοντας διαταγές σε ναυάρχους».
Θέματα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας από τις πηγές, Γ ΄ Λυκείου, δέσμη γ ΄-δ΄, Αθήνα: ΟΕΔΒ, 171997, σ. 242.
       ΘΕΜΑ Δ1
Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται παρακάτω και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε:
α) την επεκτατική πολιτική της ναζιστικής Γερμανίας στην Ευρώπη, από τον Μάρτιο του 1936 έως και τον Μάρτιο του 1939 (μονάδες 13) και
β) τις αντιδράσεις των άλλων ευρωπαϊκών δυνάμεων στην πολιτική αυτή κατά την ίδια περίοδο (μονάδες 12).
                                                                                                                         Μονάδες 25
                                                                     ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄
Απόσπασμα από ομιλία του Χίτλερ στο Αθλητικό Μέγαρο του  Βερολίνου, 26 Σεπτεμβρίου 1938
« Ενώπιόν μας τίθεται το τελευταίο πρόβλημα που μπορεί να επιλυθεί και θα επιλυθεί. Είναι η τελευταία εδαφική διεκδίκηση που έχω στην Ευρώπη, αλλά είναι μια διεκδίκηση στην οποία θα επιμείνω και την οποία, Θεού θέλοντος,
θα επιτύχω […]. Σχετικά με το ζήτημα των Σουδητών Γερμανών (εννοεί τους Γερμανούς της Τσεχοσλοβακίας), η υπομονή μου τελείωσε πια! Έκανα στον κύριο Μπένες (τον πρόεδρο της Τσεχοσλοβακίας) μια προσφορά που δε
συνίσταται σε τίποτε άλλο παρά στην εκπλήρωση της υπόσχεσης που ο ίδιος έδωσε . Η απόφαση τώρα βρίσκεται στα χέρια του. Ειρήνη ή Πόλεμος! Ή θα  δεχθεί αυτή την προσφορά και θα δώσει επιτέλους την ελευθερία στους
Γερμανούς ή θα πάμε και θα πάρουμε μόνοι μας αυτή την ελευθερία».
M. J. Cohen and J. Major, History in Quotations, London: Cassell, 2004, σ. 824, στο: Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου κόσμου (από το 1815 έως σήμερα), Γ’ Τάξη Γενικού Λυκείου και Δ ΄ Τάξη Εσπερινού Λυκείου, Γενικής Παιδείας, Αθήνα: ΟΕΔΒ, 2007, σ. 113.
                                                                           ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄
                                                              [Η πολιτική του «κατευνασμού»]
«[…] Η διαφορά της πολιτικής του κατευνασμού του Τσάμπερλαιν από εκείνη των προγενεστέρων του συνίσταται στο ότι οι τελευταίοι πίστευαν πως θα μπορούσαν να «κατευνάσουν» τον Χίτλερ ενθαρρύνοντας τις ορέξεις του προς ανατολάς, προς τη Σοβιετική Ένωση. Αυτό, όχι μόνο δεν θα αποδυνάμωνε αλλά θα ενίσχυε τη θέση της Βρετανίας, καθώς θα ενέπλεκε τις δύο δυνάμεις – Γερμανία και Σοβιετική Ένωση – σε μια τιτάνια σύγκρουση, από την οποία και οι δύο πλευρές θα έβγαιναν εξουθενωμένες ανεξάρτητα από την έκβαση. Αντίθετα, ο κατευνασμός του Τσάμπερλαιν
αποδυνάμωνε τη Βρετανία, καθώς η υποχωρητικότητά του απέναντι στον Χίτλερ ενθάρρυνε τον τελευταίο σε πιο τολμηρές κινήσεις που τελικά  καθιστούσαν τη Βρετανία υποχείριο της ναζιστικής Γερμανίας. Όπως παραστατικά γράφει ένας ιστορικός, η πολιτική κατευνασμού του Τσάμπερλαιν έδινε την ευκαιρία στον Χίτλερ “να μαδήσει την Ευρώπη σαν μια αγκινάρα, φύλλο προς φύλλο” εωσότου φτάσει στο νοστιμότερο μέρος της, στο “le fond d’ artichaut” (την καρδιά της αγκινάρας), δηλαδή τη Βρετανία».
Π. Τσακαλογιάννης, Σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιστορία. Από τη Βαστίλλη στο τείχος του Βερολίνου (1789-1989), τ. Β΄ (1890-1989), Αθήνα: Βιβλιοπωλείο της «Εστίας», 3 2003, σ. 266.