Τρίτη 22 Ιουλίου 2014

Καναβούρης Κώστας, Έσπασε, εκδόσεις Μελάνι.

Κλείνοντας το βιβλίο του Κώστα Καναβούρη μετά από μια πρώτη ανάγνωση κοιτάζω ξανά την εικόνα του εξωφύλλου. Παρουσιάζει μια κούνια εν κινήσει με χαλαρές τις αλυσίδες που τη συγκρατούν και ανάμεσά τους ο τίτλος της συλλογής:  «Έσπασε». Η συλλογή -επιτρέψτε μου την έκφραση- τα …σπάει! Σαν ένα περιδέραιο με διαμάντια ή μαργαριτάρια  που έσπασε και ξεχύθηκαν οι πολύτιμοι λίθοι ή  οι πέρλες στο πάτωμα.

Σκύβω και ξαναπιάνω ένα-ένα τα διαμάντια της συλλογής που αποτελείται από ποιήματα του ενός-δύο, άντε το πολύ τριών στίχων και ξεχύνεται μπρος στα μάτια μου το φως, το πολύτιμο φως της ποίησης, σα βόμβα μεγατόνων, όσο κι αν ο σεμνός ποιητής μας παροτρύνει να κρατήσουμε τις δέουσες αποστάσεις:
«Ποιητής χαμηλών μεγατόνων.
  Απομακρυνθείτε».
Τυχερή η Ευγενία που της έχουν χαρίσει τέτοια διαμαντικά, τέτοιο περιδέραιο. Τα πιάνω ένα-ένα, τα απολαμβάνω πρισματικά με το μεγεθυντικό φακό του αδαούς αναγνώστη που ανακαλύπτει κρίκους πολύτιμους για την επανασύνδεση του κουρασμένου ανθρώπου  με  την πραγματική ζωή.
«Ζω. / Ο ενεστώς του μέλλοντος.»   «Άδηλο υλικό το ποίημα· σαν το γυαλί./Σπάζει εκεί που δεν το περιμένεις.»
Και μπλέκω τη Φιλοσοφία της Ύπαρξης με τη Γραμματική της Ποίησης και τη Γεωλογία του Όντος. Αφορισμοί απαύγασμα της παντοτινής Ποίησης, λέξεις που θαρρείς καρφώνονται σαν πρόκες και μένουν εκεί εξαγνίζοντας το παρόν μας. Και ο ποιητής που γίνεται ο ίδιος Όμηρος του εαυτού του  έχει εμάς ως αυτόπτες μάρτυρες.
«Τα ποιήματα δεν έχουν αναγνώστες,/ Έχουν αυτόπτες μάρτυρες».
 Προσπαθούμε να προλάβουμε. Ο κάθε ποιητικός κόκκος θα αποτελέσει ένα κλειδί για την έρημο. Με την ποίηση τού ελαχίστου και τη λακωνικότητα, τη σπουδαία αυτή ποιητική αρετή:  «Να λες τη σιωπή/ Με όλο και λιγότερες λέξεις». Και αλλού:
«Ο στίχος είναι μια γιορτή/ Το ποίημα είναι πένθος».  
«Στεγνώνω την όραση Με αεράκι θελήσεως.» Γρήγορα, γιατί  «Η μνήμη καλπάζει εν κατόπτρω», ενώ «Αν βγεις απ’ το κορμί σε περιμένει θάνατος. /Κι αν μείνεις μέσα, φτώχεια». Και «Μην μπεις μέσα,/ Ο τάφος σου είναι ναρκοθετημένος».
Και φτάνω στο     «Μες στην πλατεία της κραυγής/
                              Τα σύμφωνα ζητιανεύουν.»
Άιντε τώρα να πεις τι σημαίνουν για σένα δυο στίχοι. Να μιλήσεις για πληθωρισμό φωνηέντων, ήχων ηχηρών, πλεονασμό, υπερ-πληθώρα ένα πράγμα, παρουσία καταναλωτικού κλίματος και τα φτωχά τα σύμφωνα να ζητιανεύουν ταίρι σε μια γεμάτη φωνασκούσα πλατεία, να θέλουν να ενώσουν τη μοναξιά τους, να αποτελέσουν συλλαβή, να στερεώσουν την παρουσία τους, να γίνουν ποίηση. Η ανάπτυξη ενός επιφωνήματος όπως μας την όρισε ο Πωλ Βαλερύ. 
Και να σκεφτείς τη διαφορά που επισημαίνεται σε ένα άλλο σπάραγμα, σε ένα άλλο ψήγμα: « Άλλη η αγάπη του ξυλουργού/ Άλλη του ξυλοκόπου». 
Και προσοχή, γιατί ο ποιητής μας επισημαίνει: «Γεράκι το κορμί/ Τρώει τα σπλάχνα του.» και σε ένα άλλο μονόστιχο: «Να προσέχεις τα ερωτηματικά, στάζουν». Ή αλλού: «Είναι πολύς καιρός/που άφησες το ποίημα πεινασμένο./Να προσέχεις.». Η κατάσταση βέβαια με τα ερωτηματικά που θέτει η ποίηση μπορεί να επιδεινωθεί, να γίνει απάντηση. Οι αρνητές της ποίησης ή οι ανυποψίαστοι αναγνώστες της ας προσέχουν, γιατί ο ποιητής μπορεί να ενεργοποιήσει τον εκρηκτικό μηχανισμό:  «Κουβαλάω απάνω μου ποιήματα/κι έχω ρυθμίσει τον μηχανισμό.»
Κομποσκοίνι θρησκευομένων να το πω, κομπολόι ηλεκτροφόρο φιλοσοφούντων; Στίχο το στίχο, κόμπος, λυγμός, ήχος, προσευχή, επίκληση, φιλοσοφικό επιμύθιο.
«Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου/ Και έρεβος η ποίηση».
«Ενός λεπτού σιγή. Για πάντα».
«Ζούμε γιατί φοβόμαστε».
Κι άλλα πολλά από αυτά που τα σημειώνουμε σε μπλοκάκια και τα διαβάζουμε ξανά και ξανά, που συνομιλούν με το Μικρό Ναυτίλο του Ελύτη και τους στοχασμούς του Σαχτούρη, της Δημουλά και του Εμπειρίκου τις δροσοσταλίδες και τα ανασύρουμε θέτοντάς τα σε ημερήσια θέαση στο status της σελίδας μας στα κοινωνικά δίκτυα, και μας βοηθούν να ανα-στοχαστούμε. Αυτό καταφέρνει ο ποιητής. Και η ηχώ επαναλαμβάνεται:
«Έσπασε. Αντηχεί».  "Εμείς δεν ήμασταν στην αρπαγή. Δουλεύαμε έξω· στα ποιήματα" και "Επί των κυμάτων μπορεί να είναι εύκολο. Επί των γραμμάτων δεν είναι."

                              Καλά μακροβούτια στις θάλασσες της ποίησης.



Παρασκευή 18 Ιουλίου 2014

Γκάρσιν Β.Μ., “Το κόκκινο λουλούδι”, Πόλις 2014

Η ρωσική λογοτεχνία μας έχει δώσει καταπληκτικά κείμενα που περιγράφουν, ψυχογραφούν την κατάσταση που χαρακτηρίζουμε ως τρέλα και πολλές φορές έχουμε ταξιδέψει  παρέα με «το ημερολόγιο ενός τρελού» του Γκόγκολ, το «Θάλαμο Νο 6»του Τσέχοφ  που διαβάσαμε πρόσφατα ή κάμποσους από  τους ήρωες του Ντοστογιέφσκι που ακροβατούν γέρνοντας  στο εδώ και το εκεί. Ένα τέτοιο κείμενο το διή­γη­μα του Βσέ­βο­λο­ντ Μι­χαή­λο­βι­τς Γκάρ­σιν,  «Το κόκ­κι­νο λου­λού­δι»  σε με­τά­φρα­ση  Δημ. Τρια­ντα­φυλ­λί­δη από τις εξαιρετικές εκδό­σεις Πό­λις που η θέση του είναι ανάμεσα στα κλασικά του είδους. 

  «Το κόκ­κι­νο λου­λού­δι», λοιπόν, ένα αριστούργημα από ένα συγγραφέα που ήξερε τα πράγματα από μέσα, αφού υπήρξε τρόφιμός ψυ­χια­τρι­κού  ασύλου,  κάτι σαν το δικό μας τον Βι­ζυη­νό μάς απασχολεί και μας κάνει να το διαβάσουμε δυο φορές και να αντιγράψουμε δυο τρεις σελιδούλες και να τις χρησιμοποιήσουμε ως παράλληλο στη μυστική παπαρούνα του Μυριβήλη .
Δεν θα πω πολλά. Κρατήστε μόνο πως ο ήρωας σαν το Δον Κιχώτη τα βάζει με τις παπαρούνες στον κήπο του ψυχιατρικού καταστήματος, τα λουλούδια του κακού, τη σήψη, τη διαφθορά. Αυτό που θα απασχολήσει ιδιαίτερα το φιλόλογο της Β΄ Λυκείου στο μάθημα της Λογοτεχνίας είναι να δουν τα παιδιά τι συμβολίζουν εδώ οι παπαρούνες και να τις συνδέσουν με το απόλυτο κακό που ο ήρωάς μας ως σωτήρας θέλει να εξαφανίσει.  
"Ο ασθενής ένιωσε ότι από το λουλούδι, μακριά, το κακό χύνεται ρυάκια όμοια με φίδια"

Έχουμε στην κατοχή μας μια καλαίσθητη έκδοση, η μετάφραση έχει γίνει απευθείας από τα Ρωσικά, ένα διαμαντάκι που το διαβάζεις ξανά και ξανά. Μακάρι  να δούμε μεταφρασμένα και άλλα διηγήματα του Γκάρσιν.

Παρασκευή 11 Ιουλίου 2014

Βιβλία του 2014 που φχαριστήθηκα διαβάζοντάς τα.

Συζητώντας με φίλους τις αναγνωστικές μας επιλογές αποφάσισα να γνωστοποιήσω τα βιβλία που χάρηκα διαβάζοντάς τα το πρώτο εξάμηνο του 2014. Ανάμεσά τους βρίσκονται σπουδαία βιβλία που θα συζητηθούν από τους κριτικούς της Λογοτεχνίας, εάν αυτό δεν έχει ήδη γίνει. Η παρουσίαση θα είναι περισσότερο φωτογραφική. Αν σας ενδιαφέρει, κρατήστε σημειώσεις, αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο διαδίκτυο για το βιβλίο που θέλετε ή στείλτε μου μήνυμα αν νομίζετε πως μπορεί να σας ενδιαφέρει η γνώμη μου. Όλα τα βιβλία στις φωτογραφίες θα τα χαρακτήριζα εξαιρετικά, άξια μα διαβαστούν.
Αβραάμ Γεοσούα, Ρετροσπεκτίβα, εκδόσεις Πόλις
Romain Slocombe, Κύριε Διοικητά, εκδόσεις Πόλις
Gilles Martin-Chauffier , Το Παρίσι εν καιρώ ειρήνης, εκδ. Πόλις
ΒΑΣΙΛΙ ΓΚΡΟΣΜΑΝ, ΖΩΗ και ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ, εκδ. Γκοβόστη
Sam Byers, Ιδιοπάθεια, εκδ. Ίκαρος
Ota Pavel, Μια ζωή ψαρεύοντας, εκδ. Ίκαρος
Colin Toibin, Η ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ, εκδ. Ίκαρος
Juan Gabriel Vasquez, Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν, εκδ. Ίκαρος
Jean Echenoz, 14, εκδ. Ίκαρος
ΤΖΟΥΛΙΑΝ ΜΠΑΡΝΣ, Τα τρία επίπεδα της ζωής, εκδ. Μεταίχμιο
PAUL AUSTER, Η τριλογία της Νέας Υόρκης, εκδ. Μεταίχμιο
JHUMPA LAHIRI,  Εκεί όπου ανθίζουν οι υάκινθοι,   εκδ. Μεταίχμιο
ΤΖΑΣΤΙΝ ΤΟΡΡΕΣ, εμείς τα θηρία, εκδ. Πατάκη
ΧΟΥΑΝ ΜΑΡΣΕ, τα τελευταία απογεύματα με την Τερέζα, εκδ. Πατάκη
ΖΟΕΛ ΝΤΙΚΕΡ, Η αλήθεια για την υπόθεση Χάρρυ Χέμπερτ, εκδ. Πατάκη
ΙΑΝ ΜΑΚΓΙΟΥΑΝ, Επιχείρηση Ζάχαρη, εκδ. Πατάκη
E.l. DOCTOROW, Χόμερ και Λάνγκλεϋ, εκδ. Πατάκη

ΧΑΛΝΤΟΡ ΛΑΞΝΕΣ, Και τα ψάρια τραγουδούν, εκδ. Καστανιώτη
ΓΟΥΙΛΙΑΜ ΦΩΚΝΕΡ, Ο ξένος στο χώμα, εκδ. Καστανιώτη
ΝΤΑΝΙΕΛ ΚΕΛΜΑΝ,  F,  εκδ. Καστανιώτη
ΤΖΩΝ ΤΣΙΒΕΡ, Ο κολυμβητής, εκδ. Καστανιώτη
Robert WALSER, Τα αδέλφια Τάννερ, εκδ. Ροές
ΦΡΑΝΣΙΣ ΣΚΟΤ ΦΙΤΖΕΡΑΛΝΤ, Όμορφοι και καταραμένοι, εκδ. Ερατώ
ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ, Το όνειρο ενός γελοίου, εκδ. Ερατώ
ΑΝΤΟΝΙΟ ΤΑΜΠΟΥΚΙ, Ο μαύρος άγγελος, εκδ. Άγρα
ΜΕΛΠΩ ΑΞΙΩΤΗ, Ρεπυμπικ-Βαστίλλη, εκδ. Άγρα
ΡΟΜΠΕΡΤΟ ΜΠΟΛΑΝΙΟ, Φυλακτό, εκδ. Άγρα
GEORGES BATAILLE, Ο νεκρός, εκδ. Άγρα
F.S. FITZGERALNT, Επιστροφή στη Βαβυλώνα και άλλες ιστορίες, εκδ. Άγρα
 DAVID SEDARIS, Ας συζητήσουμε για το διαβήτη με κουκουβάγιες, εκδ. Μελάνι

MARIO VARGAS LLOSA, ένας διακριτικός ήρωας, εκδ. Λιβάνη
 ΜΙΛΑΝ ΚΟΥΝΤΕΡΑ, Η  γιορτή της ασημαντότητας, βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ
ΠΟΛ ΤΖΟΝΣΤΟΝ, Το στίγμα της προσοσίας, εκδ. Ψυχογιός
Ian Rankin, Στον τάφο κάποιου άλλου, εκδ. Μεταίχμιο
Herman Koch, Το δείπνο, εκδ. Μεταίχμιο
GEORGES SIMENON, Τα Χριστούγεννα του Μαιγκρέ, εκδ. Άγρα
GEORGES SIMENON, Σεληνιασμός, εκδ. Άγρα
MARGERY ALLINGHAM, Ένας τίγρης στην αιθαλομίχλη, εκδ. Άγρα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ:
ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΖΟΥΡΓΟΣ, Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο, εκδ. Πατάκη
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΚΟΡΤΩ, Το βιβλίο της ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ, εκδ. Πατάκη
ΜΙΣΕΛ ΦΑΪΣ, Aegypius monachus, εκδ. Πατάκη
ΧΑΡΗΣ ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ, Το αίμα νερό, εκδ. Πατάκη
ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ, 360, εκδ. Πατάκη


ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΥΣΣΑΣ, Ο κηπουρός και ο καιροσκόπος, βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ
ΑΛΙΚΗ ΝΤΟΥΦΕΞΗ-ΠΟΟΥΠ, Το ακατέργαστόν μου, βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΖΑΜΙΩΤΗΣ, Η πόλη και η σιωπή, εκδ.Καστανιώτη
ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΗΤΣΟΥ, Η εξαίσια γυναίκα και τα ψάρια, εκδ.Καστανιώτη
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, δημόσιες ιστορίες, εκδόσεις Πηγή
ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ, Το χάδι, εκδ. Άγρα

ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙΔΗΣ, Γράμματα στην κόρη μου, εκδ. Γαβριηλίδης
ΜΑΚΗΣ ΤΣΙΤΑΣ, Μάρτυς μου ο θεός, εκδ. Κίχλη

Εύα Στάμου, Η επέλαση της ροζ λογοτεχνίας, εκδ. Gutenberg
ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, Η γοητεία της μυθοπλασίας,
ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, Πώς διαβάζουμε
                            ( 3 βιβλία για την παραλογοτεχνία και τη  ροζ λογοτεχνία)
ΟΡΟΠΕΔΙΟ 13, Σελίδες για το Μιχάλη Κατσαρό

DANTE ALIGHIERI, Πέτρινες ρίμες, Άγρα
LEONARD COHEN, Το βιβλίο του ελέους, εκδ. Περισπωμένη
ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ, Τα ποιήματα, ΕΣΤΙΑ
ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ, Δημόσιος καιρός, εκδ. Ίκαρος
ΙΤΑΛΟ ΚΑΛΒΙΝΟ, Τα αμερικίκά μαθήματα, Καστανιώτης
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΤΡΑΧΑΝΑΣ, Το φάντασμα της όπερας, ΠΕΚ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, Κ. Π. Καβάφης, Η ποίηση και η ποιητική του, εκδ. Κίχλη
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΖΟΒΑΣ, Κουλτούρα και λογοτεχνία, εκδ. Πόλις

Στην παραλία, στο σπίτι, σε διακοπές ή στην ανάπαυλα τα βιβλία είναι εξαιρετική παρέα, Αντέχουν σε υψηλές θερμοκρασίες και ιδρωμένα χέρια. Δεν κακιώνουν, μα απλώνουν μπροστά μας τη μνήμη της ανθρωπότητας. Με καθαρό μυαλό, με λογισμό και μ' όνειρο, ας συνεχίσουμε αυτό το ταξίδι.