Κυριακή 7 Μαρτίου 2010

ΚΙΛΕΛΕΡ στον ήλιο μοίρα

Το συγγραφέα Θωμά Ψύρρα γνώρισα όψιμα από το βιβλίο του «Μαράν Αθά» και γι’ αυτό με ενδιαφέρον στάθηκα στο αναλόγιο του Ιανού αντικρίζοντας το «ΚΙΛΕΛΕΡ στον ήλιο μοίρα» των εκδόσεων «Μεταίχμιο». Επέτειος της εξέγερσης στο Κιλελέρ σήμερα 6 Μαρτίου και ομιλητές στο πατάρι του Ιανού:
Ο Δημήτρης Παπαδημούλης, βουλευτής του Συνασπισμού που αναφέρθηκε στο αγροτικό πρόβλημα στη Θεσσαλία, υπενθυμίζοντάς μας πως τον Τούρκο δυνάστη αντικατέστησε ο ντόπιος τσιφλικάς• την κατάσταση που χειροτέρεψε ακολούθησαν εξεγερτικές τάσεις των κολίγων με αποκορύφωμα την εξέγερση στο σιδηροδρομικό σταθμό Κιλελέρ και το πανθεσσαλικό συλλαλητήριο στη Λάρισα• χωρικοί προσπαθούν να ανέβουν στο τρένο συγκρούονται με την χωροφυλακή που ανοίγει πυρ• η εξέγερση φουντώνει. Συλλήψεις, φυλακίσεις, σκοτωμοί, κύμα συμπάθειας από τον πολύ κόσμο, δίκη και αθώωση των κολίγων. Αυξήθηκε η κοινωνική πίεση για την επίλυση του αγροτικού ζητήματος. Ο Ελ. Βενιζέλος παίρνει ορισμένα μέτρα υπέρ των κολίγων, αλλά αναδιανομή γης δεν έγινε. Μετά το 1923, όταν το πρόβλημα της αποκατάστασης των προσφύγων έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις, άρχισαν απαλλοτριώσεις τσιφλικιών.
Ο Μανόλης Ρασούλης μίλησε για το τραγούδι του Σαββόπουλου «Το Κιλελέρ» ένα τραγούδι πολύ δυνατό με φοβερή μοντερνιτέ(!), μια διαχρονικότητα που δείχνει ένα δρόμο: να ενδιαφερόμαστε για τα κοινωνικο-ιστορικά γεγονότα. Μόλις χτες -είπε-γίνανε οι πρώτες συγκρούσεις για τα νέα μέτρα, και στην πρώτη γραμμή βρέθηκε ο ήρωας Μ. Γλέζος που κατέβασε τη σημαία των Γερμανών από την Ακρόπολη• την Ακρόπολη που μας ζητούν οι Γερμανοί να την πουλήσουμε• σάμπως δεν αγοράζουν τα νησιά μας οι Γερμανοί; Αναφέρθηκε στο νεοπατριωτισμό των ημερών μας• «μα πατρίδα είναι οι θησαυροί του λαϊκού μας πολιτισμού και της λόγιας ποίησης, τα οποία μέσα στο έλος που δημιουργήθηκε τα τελευταία 25 χρόνια, θέλουν να τα περάσουν στο ντούκου, γιατί είχαν άλλες αξίες, έναν διαφορετικό κώδικα αξιών από αυτόν που υπήρχε διαχρονικά σαν άξονας μέσα στην ελληνική εμπειρία, ιδεολογία και φιλοσοφία. Η μοντερνιτέ του τραγουδιού είναι αγέραστη, φρέσκια, ένα αριστούργημα του λαϊκού μας πολιτισμού, μια πρόταση να το ακούσει η νεολαία και να το ξανακούσει η γερολαία, γιατί το καλό ελληνικό τραγούδι ενδιαφέρεται σφόδρα για τα κοινωνικά και ιστορικά τεκταινόμενα. Τα φωτίζει• είναι μια κιβωτός που περιέχει και παρέχει το έναυσμα, για να ξαναθυμηθούμε• να αφυπνιστεί η μνήμη από τα λήθαργα που μας έχουν επιβάλει ο μέσος όρος των σουπερμάρκετ και των τραπεζών. Επαναστάτες, εξάλλου, και ποιητές βρίσκονται στο ίδιο γίγνεσθαι. Δε γίνεται αλλιώς. Είθε οι νέες γενιές, παρόλο το βάρος και το χρέος που τους φορτώσαμε, να ξαναγιορτάσουν στις 6 Μαρτίου του 2110 το έπος του Κιλελέρ τραγουδώντας το υπέροχο τραγούδι του Σαββόπουλου».
Ο Σαββόπουλος, πριν μας το τραγουδήσει με συνοδεία μόνο πιάνου, διηγήθηκε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγραψε το τραγούδι το 1970. Στο κλαμπ Ροντέο με τα Μπουρμπούλια, όπου παίζανε πολλά δημοτικά (Τ. Χαλκιάς, Αηδονίδης, Μόσχος, Δόμνα Σαμίου), το πρόγραμμα συνδεότανε με τα δικά του ( Μπάλο, Ωδή στον Γ. Καραϊσκάκη,…). Έτσι το ένα τραγούδι φωταγωγούσε το άλλο και καταλάβαινες ότι ουδεμία σχέση έχει αυτό το πράγμα με τους γελοίους συνταγματάρχες με τα μαύρα γυαλιά που χορεύανε καλαματιανά μες τους στρατώνες. Από τη μια το μαφιόζικο στιλ της χούντας κι από την άλλη το παραδοσιακό μας τραγούδι. Το δικό μας Ροκ σε πλήρη αντίθεση με τη χορευτική μόδα περιέχει ένα προωθημένο επαναστατικό στοιχείο της εποχής όπως ακριβώς το Κιλελέρ είναι μια προωθημένη επαναστατική πράξη που βγαίνει μέσα από έναν κόσμο παραδοσιακά αγροτικό. Μια μουσική αναλογία που περιέχει το στοιχείο της εξέγερσης βγαλμένο φυσιολογικά μέσα από τα τραγούδια της παράδοσής μας. Εκεί γράφτηκε το τραγούδι. Αν προσθέσουμε, μάλιστα, και την ευγενική και μαρτυρική φιγούρα του Μαρίνου Αντύπα που πρώτος έπεσε στη φωτιά, αν και διανοούμενος, καταλαβαίνουμε τη σημασία που έχει για τον συνθέτη το να βλέπει έναν διανοούμενο να ξεπερνά τις αμφιβολίες του, να αναστέλλει τις όποιες ερωτήσεις και να θυσιάζεται. Τα κορίτσια της νεότητός του παραπονιόντουσαν ότι το ψητό ήταν εδώ κι αυτός αλλού και οι ιδεολογικοί του σύντροφοι κάτι ανάλογο είχαν να του προσάψουν. Δεν μπόρεσε - μας είπε- να εκχωρήσει τον εαυτό του στον κόσμο, τόσο καλά όσο μέσα από το τραγούδι. Κατέληξε, λέγοντας πως δεν μπορεί να υπάρξει τραγούδι, ούτε κοινωνία, αν δεν αποκτήσει σαφή συνείδηση της αναγκαιότητος της εξέγερσης μέσα στη ζωή, σε πνευματικό και ηθικό επίπεδο κυρίως παρά σε πολιτικό. Είναι επείγον να αλλάξουμε νοοτροπία.

2 σχόλια:

  1. "να αφυπνιστεί η μνήμη από τα λήθαργα!" Kαιρός είναι...
    Πολύ ενδιαφέροντα και ενημερωτικά, όσα μας έγραψες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ωραία ανάρτηση, Γιάννη. Να' σαι καλά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή