ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2016

  ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ   ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ  2016

                                                                 ∆ιδαγμένο κείμενο

                                           Αριστοτέλους Πολιτικά (Α 1, 1 και Γ1, 1-2)

    Ἐπειδὴ πᾶσαν πόλιν ὁρῶμεν κοινωνίαν τινὰ οὖσαν καὶ πᾶσαν κοινωνίαν ἀγαθοῦ τινος ἕνεκεν συνεστηκυῖαν (τοῦ γὰρ εἶναι δοκοῦντος ἀγαθοῦ χάριν πάντα πράττουσι πάντες), δῆλον ὡς πᾶσαι μὲν ἀγαθοῦ τινος στοχάζονται, μάλιστα δὲ καὶ τοῦ κυριωτάτου πάντων ἡ πασῶν κυριωτάτη καὶ πάσας περιέχουσα τὰς ἄλλας. Αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ καλουμένη πόλις καὶ ἡ κοινωνία ἡ πολιτική.

    […] Τῷ περὶ πολιτείας ἐπισκοποῦντι, καὶ τίς ἑκάστη καὶ ποία τις, σχεδὸν πρώτη σκέψις περὶ πόλεως ἰδεῖν, τί ποτέ ἐστιν ἡ πόλις. Νῦν γὰρ ἀμφισβητοῦσιν, οἱ μὲν φάσκοντες τὴν πόλιν πεπραχέναι τὴν πρᾶξιν, οἱ δ’ οὐ τὴν πόλιν ἀλλὰ τὴν ὀλιγαρχίαν ἢ τὸν τύραννον· τοῦ δὲ πολιτικοῦ καὶ τοῦ νομοθέτου πᾶσαν ὁρῶμεν τὴν πραγματείαν οὖσαν περὶ πόλιν, ἡ δὲ πολιτεία τῶν τὴν πόλιν οἰκούντων ἐστὶ τάξις τις. Ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις τῶν συγκειμένων, καθάπερ ἄλλο τι τῶν ὅλων μὲν συνεστώτων δ’ ἐκ πολλῶν μορίων, δῆλον ὅτι πρότερον πολίτης ζητητέος· ἡ γὰρ πόλις πολιτῶν τι πλῆθός ἐστιν. Ὥστε τίνα χρὴ καλεῖν πολίτην καὶ τίς ὁ πολίτης ἐστὶ σκεπτέον. Καὶ γὰρ ὁ πολίτης ἀμφισβητεῖται πολλάκις· οὐ γὰρ τὸν αὐτὸν ὁμολογοῦσι πάντες εἶναι πολίτην· ἔστι γάρ τις ὃς ἐν δημοκρατίᾳ πολίτης ὢν ἐν ὀλιγαρχίᾳ πολλάκις οὐκ ἔστι πολίτης.

Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος «Τῷ περὶ πολιτείας . . . οὐκ ἔστι πολίτης».

                                                                                            Μονάδες 10

Β1. «Ἐπειδὴ . . . ἡ πολιτική»: Με ποιες φράσεις ο Αριστοτέλης υποδηλώνει τον σκοπό, για τον οποίο υπάρχει η «πόλις», καθώς και οι άλλες μορφές κοινωνικής συνύπαρξης; Να τις καταγράψετε (μονάδες 4) και να τις σχολιάσετε (μονάδες 6).

                                                                                         Μονάδες 10

 Β2. «Τῷ περὶ πολιτείας . . . οὐκ ἔστι πολίτης»: Πώς προσδιορίζεται, κατά τον Αριστοτέλη, το περιεχόμενο της έννοιας «πολίτης» σε σχέση με το πολίτευμα;

                                                                                      Μονάδες 10

 Β3. Με βάση α) το απόσπασμα «Είναι φανερό λοιπόν . . . άτομο» από το παρακάτω μεταφρασμένο κείμενο και β) το απόσπασμα «Ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις . . . πλῆθός ἐστιν» από το πρωτότυπο κείμενο, να σχολιάσετε τη σχέση «όλου» και «μέρους».

                                                 Αριστοτέλους Πολιτικά (Α 2, 10-13)

 [. . .] Στην τάξη της φύσης η πόλη προηγείται από την οικογένεια κι απ’ τον καθένα μας ως άτομο˙ ο λόγος είναι ότι το όλον αναγκαστικά προηγείται του μέρους˙ πραγματικά, αν πάψει να υπάρχει το σώμα ως σύνολο, δεν θα υπάρχει πια ούτε πόδι ούτε χέρι παρά μόνο ως (ίδια) λέξη, όπως, ας πούμε, αν μιλούμε για πέτρινο χέρι (θα είναι, πράγματι, κάτι σαν αυτό, αν μια φορά πεθάνει): όλα τα πράγματα είναι αυτό που λέμε ότι είναι, αν τα κρίνουμε με κριτήριο τη λειτουργία και τις ιδιότητές τους˙ από τη στιγμή, επομένως, που θα πάψουν να έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά, δεν θα πρέπει πια να λέμε ότι είναι ό,τι ήταν πριν, αλλά ότι απλώς εξακολουθούν να λέγονται ακόμη με την ίδια λέξη. Είναι φανερό λοιπόν α) ότι η πόλη ήρθε στην ύπαρξη εκ φύσεως, β) ότι προηγείται από το κάθε επιμέρους άτομο. Γιατί, αν είναι αλήθεια ότι ο καθένας μας χωριστά δεν είναι αυτάρκης, γίνεται λογικά φανερό ότι το κάθε μεμονωμένο άτομο θα βρεθεί στην ίδια ακριβώς κατάσταση που βρίσκονται, γενικά, τα μέρη προς το όλον˙ από την άλλη μεριά, ο άνθρωπος που δεν μπορεί να ζει μαζί με άλλους στην κοινότητα, ο άνθρωπος που λόγω αυτάρκειας αισθάνεται πως δεν του λείπει τίποτε, αυτός ο άνθρωπος δεν αποτελεί με κανέναν τρόπο μέρος της πόλης –ένας τέτοιος όμως άνθρωπος είναι, τότε, ή ζώο ή θεός.

                                                                                          Μονάδες 10

Β4. Ποια σχέση έχει η αυτογνωσία με τη δικαιοσύνη, κατά τον Πλάτωνα;

                                                                                           Μονάδες 10

Β5. πράττουσι, δῆλον, καλουμένη, οἱ φάσκοντες, τῶν ὅλων: Να γράψετε στην αρχαία ελληνική γλώσσα τα συνώνυμα των λέξεων, με τη σημασία που έχουν στο κείμενο.

                                                                                          Μονάδες 10

                                                     Αδίδακτο κείμενο

                                                Θουκυδίδου Ἱστορίαι II.63.1–3 (έκδ. Οξφόρδης)

Ο Περικλής επισημαίνει στους Αθηναίους την ευθύνη που απορρέει από την ηγεμονική θέση της πόλης τους

 Τῆς τε πόλεως ὑμᾶς εἰκὸς τῷ τιμωμένῳ ἀπὸ τοῦ ἄρχειν, ᾧπερ ἅπαντες ἀγάλλεσθε, βοηθεῖν, καὶ μὴ φεύγειν τοὺς πόνους ἢ μηδὲ τὰς τιμὰς διώκειν˙ μηδὲ νομίσαι περὶ ἑνὸς μόνου, δουλείας ἀντ’ ἐλευθερίας, ἀγωνίζεσθαι, ἀλλὰ καὶ ἀρχῆς στερήσεως καὶ κινδύνου ὧν ἐν τῇ ἀρχῇ ἀπήχθεσθε. ἧς οὐδ’ ἐκστῆναι ἔτι ὑμῖν ἔστιν, εἴ τις καὶ τόδε ἐν τῷ παρόντι δεδιὼς ἀπραγμοσύνῃ ἀνδραγαθίζεται˙ ὡς τυραννίδα γὰρ ἤδη ἔχετε αὐτήν, ἣν λαβεῖν μὲν ἄδικον δοκεῖ εἶναι, ἀφεῖναι δὲ ἐπικίνδυνον. τάχιστ’ ἄν τε πόλιν οἱ τοιοῦτοι ἑτέρους τε πείσαντες ἀπολέσειαν καὶ εἴ που ἐπὶ σφῶν αὐτῶν αὐτόνομοι οἰκήσειαν.

βοηθεῖν τῷ τιμωμένῳ τῆς πόλεως: να στηρίζετε την εξέχουσα θέση της πόλης.

ἀπήχθεσθε: γίνατε μισητοί.

ἐκστῆναι: να απομακρυνθείτε.

ἀνδραγαθίζεται: ενεργεί με γενναιότητα.

 Γ1.Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου.

                                                                                      Μονάδες 20

 Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

τῷ τιμωμένῳ : το δεύτερο πρόσωπο ενικού αριθμού προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

ἄρχειν : τον ίδιο τύπο του παρακειμένου μέσης φωνής

ἑνός : τη δοτική ενικού αριθμού ουδετέρου γένους

 τόδε : τη δοτική πληθυντικού αριθμού θηλυκού γένους

 τυραννίδα : την κλητική ενικού αριθμού

λαβεῖν : το απαρέμφατο παρακειμένου στην ίδια φωνή

ἀφεῖναι : τον ίδιο τύπο του ενεστώτα στην ίδια φωνή

ἀπολέσειαν : το δεύτερο πρόσωπο ενικού αριθμού υποτακτικής αορίστου β΄ μέσης φωνής

σφῶν αὐτῶν : τη γενική ενικού αριθμού θηλυκού γένους στο πρώτο πρόσωπο

οἰκήσειαν : το τρίτο πρόσωπο πληθυντικού αριθμού οριστικής παρατατικού στην ίδια φωνή.

                                                                              Μονάδες 10

Γ3.α. ὑμᾶς, βοηθεῖν, πόνους, τυραννίδα, εἶναι, πόλιν: να κάνετε πλήρη συντακτική αναγνώριση των λέξεων (μονάδες 6).

Γ3.β. «ᾧπερ . . . ἀγάλλεσθε»

        «ἣν . . . εἶναι»

Να αναγνωρίσετε το είδος των προτάσεων (μονάδες 2) και να γράψετε τον συντακτικό τους ρόλο (μονάδες 2).

                                                                                     Μονάδες 10