Σάββατο 30 Ιουνίου 2012

Το κορίτσι στο ψυγείο του Έτγκαρ Κέρετ


 Διάβασα "Το κορίτσι στο ψυγείο" του Έτγκαρ Κέρετ ενός πολυβραβευμένου  ισραηλινού συγγραφέα που διηγήματά του διδάσκονται κιόλας στο σχολείο και κυκλοφορούν ακόμη και στην Παλαιστίνη, αλλά ο ίδιος δεν κατάλαβε ποτέ,  «αν τα βιβλία μου πουλάνε εκεί επειδή ο κόσμος τα διαβάζει ή επειδή τα αγοράζει η Χαμάς για να τα κάψει». Τον αποκαλούν μοντέρνο παραμυθά που τον διακρίνει μια εξαιρετική αίσθηση χιούμορ, κάτι που τον διαφοροποιεί από τους συμπατριώτες του. Ασχολείται με την καθημερινότητα των ανθρώπων όσο κι αν στο περιθώριο διαγράφεται η πολιτική βία και η αντιπαλότητα Παλαιστινίων και Ισραηλινών. 
Διάλεξα ένα μικρό διήγημα, το οποίο νομίζω μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στη Λογοτεχνία Α΄ Λυκείου στην ενότητα  "Τα Φύλα στη Λογοτεχνία".
 
ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

Κάθε βράδυ, μετά τις προσευχές και το δείπνο, πηγαίναμε στο δωμάτιο μας χωρίς διαμαρτυρίες, μπαίναμε στα κρεβάτια, σκεπαζόμασταν με τις άγριες πλεκτές κουβέρτες και περιμέναμε. Η μαμά κατέφτανε με ήσυχο βήμα, πήγαινε από κρεβάτι σε κρε­βάτι, περνούσε το χέρι πάνω στις κουβέρτες, εξαφανίζοντας κάθε ζάρα και πτυχή, κάνοντας με τις άκρες των δαχτύλων της την τρα­χιά αίσθηση του πλεκτού να μοιάζει πιο ευχάριστη. Αφού τελείω­νε το πέρασμα από τα κρεβάτια, καθόταν στην άκρη ενός απ' όλα, αγγίζοντας ελαφρά τον αστράγαλο του τυχερού που ήταν ξα­πλωμένος εκεί, κι άρχιζε ένα μουρμουρητό ευχάριστο, παράξενο και αργό. Ο μονότονος ρυθμός του, που ανακατευόταν με το χτύ­πο του εκκρεμούς, διαρκούσε αρκετή ώρα. Σιγά σιγά η μαμά μείω­νε το ρυθμό του τραγουδιού της, τραβούσε τις λέξεις, χαμήλωνε τον ήχο, και μαζί με το τραγούδι μειωνόταν και η ταλάντωση στο εκκρεμές. Κοιτούσαμε μαγεμένοι το δείκτη των δευτερολέπτων που ολοένα και αργοσερνόταν στο εκκρεμές, που ελάττωνε την κίνηση του μέχρι την τελική παύση, μέχρι τον τελικό ήχο που πά­γωνε πάνω στα χείλη της μαμάς.
Κάθε βράδυ παρακολουθούσαμε εμβρόντητοι τους δείκτες. Υπάρ­χει μια σπάνια ομορφιά στο χρόνο, στην αλλαγή του. Δεν μπορώ να εξηγήσω πώς αισθανόμασταν, ούτε καν για μένα τον ίδιο. Δεν υπάρχει θέση για εξηγήσεις σ' έναν κόσμο που στερείται χρόνου, έμοιαζε όμως σαν να μπορούσαμε έστω και για λίγο να δούμε τη ζωή όπως είναι, αθώα και διάφανη, κι όχι θαμπή από τις φιλοδο­ξίες και τις επιθυμίες που τη θολώνουν. Δεν μπορώ να πω πως το επόμενο πρωί πήγαινα στο σχολείο πιο έξυπνος ή πως καταλά­βαινα περισσότερα. Με κάποιον τρόπο όμως, ακόμα και ως παιδί, αισθανόμουν πως το τραγούδι της μαμάς μου προσέφερε μια αί­σθηση ηρεμίας, απαλλαγμένη από άγχη και φόβους, στερημένη α­πό πόθους και σκέψεις προδοσίας.
Θυμάμαι το τελευταίο τραγούδι που τραγούδησε η μαμά, ξα­πλωμένη κάτω από μια τσαλακωμένη κουβέρτα. Δεν υπήρχε κα­νείς να στρώσει τις ζάρες. Όλοι στεκόμασταν γύρω απ' το κρεβάτι της, ακούγοντας τη γελαστή φωνή της ν' αρθρώνει λέξεις που δεν γνωρίζαμε, ακόμα μια φορά. Τα δάκρυα μας διείσδυαν στα στρώ­ματα του αέρα, φτάνοντας τελικά στο πάτωμα. Εκείνο το βράδυ ο χρόνος έκλεισε τα μάτια του, αλλά δεν αποκοιμήθηκε για χάρη μας. Όταν το τραγούδι σταμάτησε πριν το τέλος του, επέστρεψε και χτύπησε με εκπληκτική σβελτάδα. Δεν ξέρω τι μας λείπει πε­ρισσότερο, το τραγούδι ή η μαμά. Αυτό που ξέρω είναι πως από τότε όλοι προσπαθούμε να κοιμίσουμε το χρόνο.
Ο μόνος που κατάφερε να το κάνει, και μάλιστα για πάντα, εί­ναι ο μεγαλύτερος αδελφός μου, ο Γιάκοβ. Πριν από δυο χρόνια τον μαχαίρωσαν κατά τη διάρκεια ενός καβγά στην Πλατεία Ρο­λογιού. Η Αούβα και η Βέρεντ παντρεύτηκαν και οι δυο, η Αούβα είναι νηπιαγωγός και η Βέρεντ έχει μια θαυμάσια δουλειά στο ΕΣΥ, διαισθάνομαι όμως πως κι εκείνες νοσταλγούν, προσπα­θούν να θυμηθούν, το γνωστό τραγούδι. Όσο για μένα; Εγώ επι­χειρώ να τραγουδήσω το τραγούδι μέσα μου τα πρωινά, όταν τα­ξιδεύω με το λεωφορείο, ή στο γραφείο όταν κάθομαι να κάνω υπερωρίες. Το ψηφιακό μου ρολόι όμως δεν επηρεάζεται από το νανούρισμα που του τραγουδώ. Ίσως επειδή δεν καταλαβαίνω τα λόγια. Ίσως δεν έχω αρκετή υπομονή.

Καλά διαβάσματα.

Τετάρτη 20 Ιουνίου 2012

Νικηφόρος Βρεττάκος στις εκδ. Ποταμός


Αγαπάμε τη Λογοτεχνία   και στιγμές σαν αυτές που αναδύονται από τα εξομολογητικά κείμενα του Νικηφόρου Βρεττάκου μας κάνουν να ξεχνάμε το βάρος των εξετάσεων και των πολιτικών εξελίξεων παρόλο που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είμαστε ενεργοί και συμμετέχουμε σφόδρα στα δρώμενα.
Διάβασα αυτές τις μέρες  τέσσερα βιβλιαράκια τσέπης των εκδόσεων Ποταμός φανερά συνδεμένα με το έτος Βρεττάκου που διανύουμε  και με τίτλους: 1. Γράμματα εις εαυτόν, 2. Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου, 3. Ενώπιος ενωπίω, 4.Εξομολόγηση στον αναγνώστη. Κράτησα λίγες σημειώσεις που καταγράφω:

  Το όραμα ενός καλύτερου κόσμου, ενός κόσμου που υπερασπί­ζεται το δίκαιο των αδυνάτων, βρίσκεται μέσα στη σκέψη του ποιητή, στο κέντρο της οποίας όμως φαίνεται πως είναι σταθερά εμβολιασμένη η σημασία του ανθρώπου. Ο ανθρωπισμός του ποιητή είναι ήδη εδώ: «το ατομικό προσκλητή­ριο πρέπει να προηγηθεί του ομαδικού», φράση που θυμίζει τις θέσεις του ώριμου Νικηφόρου Βρεττάκου, από τις οποίες δεν απέστη ποτέ.
  Επιχειρεί ν' απογυμνώσει τον άνθρωπο από την υποκρισία. Να δώσει άλλο νόημα στη ζωή αφαιρώντας τα ψιμύθια του ψεύδους. Να ρίξει φως στο έρεβος του κακού που επωάζει το μηδέν.
Αποστρέφεται την αδιαφορία και τη ραστώνη.    Απορρίπτει τη συμβατικότητα και τη φιλαυτία. ΙΙροσφεύγει στον ουμανισμό και ανα­ζητάει το Θεό μέσα στον άνθρωπο. Είναι ορα­ματιστής ενός ιδεατού κόσμου, ο οποίος όμως βρίσκεται μέσα μας. Γράφει: « Έχω μια αδελφή: Την ανθρωπότητα. Και μια μητέρα: Την Ελλάδα, που την εκτιμώ σε φως, σε διαύγεια, σε χρώμα, σε βλάστηση, σε παράδοση».
  Ο Νικηφόρος Βρεττά­κος παρακολουθεί ανήσυχος το θαύμα της ζωής που απειλείται και θέλει ν' ανοίξει την προστα­τευτική αγκαλιά του για να σώσει τον κόσμο όπως αναφέρει στον πρόλογο του ο Δ. Παπακώστας. Αισθάνεται, όπως λέει ο ίδιος, ότι «Ο άνθρωπος που πιστεύει στον εαυτό του, στον κόσμο και στην ηθική σημασία του βρίσκεται κιόλας στην παράταξη του καλού, βρίσκεται στον αγώνα».   Η ψυχή του ποιητή είν' ένα αλώνι, σαν αυτό όπου πάλεψε ο Διγενής και στο οποίο κάθε στιγμή κερδίζεται ή χάνεται η μοίρα του ανθρώπου.
  Ο έξω κόσμος για να γίνει ωραίος πρέ­πει να σβήσει για κάμποσο διάστημα στη συνεί­δηση μας. Η ομίχλη του ατομικού μας πόνου να εξαφανίσει και το τελευταίο δέντρο. Και η τελευταία λάμψη να σπάσει, να κρεμαστεί και να πέσει. Να μείνουμε μόνοι μέσα σ' ένα σκοτεινό χώρο, μόνοι με τον εαυτό μας, και ν' αρχίσουμε να περπατάμε έπειτα ψηλαφώντας προς την έξοδο. Ν' αρνηθούμε τον έξω κόσμο, σαν διαμαρτυρία για τον άνθρωπο-πλησίον μας και τον άνθρωπο-εαυτό μας. Σαν διαμαρτυρία για τη νοητική μας σύγχυση.
  Το να βγάλει κανείς το καπέλο του και να περπατήσει σιγά κάτω απ' τη νύχτα δεν είναι τίποτα. Το ν' αποκαλυφτεί μπροστά στον άνθρωπο είναι το παν είναι η αρχή και το τέλος της ανωτερότητας. Ο πρώτος και ο τελευταίος λόγος του πολιτισμού. Το να μιλήσεις προς τον Ωκεανό, το ν' απευθυνθείς προς τον άνεμο, δεν είναι μια πράξη τυφλή, δεν είναι ένα μοναχικό κίνημα. Και τότε απευθύνεσαι προς τον εαυτό σου ή προς τους άλλους. Είτε απειλείς, είτε θαυμάζεις, είτε τραγουδείς, τίποτα δε γίνεται χωρίς ν' απευθύνεται πουθενά. Το μυστήριο, το φως, η σύλληψη του αισθητού και το όραμα δε βρίσκονται έξω. Το να διασχίσεις τον εαυτό σου είναι περισσότερο σκληρό από το να δια­σχίσεις μια μετάλλινη καταιγίδα. Η γνώση των διαστάσεων του εαυτού σου, ο ίλιγγος που σου δημιουργούν οι φωτεινές και σκοτεινές του εκτάσεις, σε βγάζουν έπειτα γαλήνιο μπροστά στη φύση και έμπειρο.
Το να μην πάρει κανείς μια θέση απέναντι στο ανθρώπινο δράμα είναι φοβερό, είναι η έσχατη πράξη ατί­μωσης εναντίον του εαυτού του, αντιτίθεται στις έννοιες του ωραίου, του ηθικού και του αληθινού. Γιατί κι αν μπορεί να εννοηθεί το ωραίο έξω από το ηθικό, ηθικό πάντα θα είναι η αναγνώριση και υπεράσπιση του αληθινού, όταν μάθεις τους νόμους των σχέσεων που διέπουν τον άνθρωπο με το σύμπαν, όταν μάθεις τη θέση του ανθρώ­που στο νεφέλωμα αυτό που λέγεται κόσμος.
Το μέγα βουνό του Ολύμπου βρίσκεται μέσα μας. Ο καθένας μας μπορεί να γίνει Προμηθέας για το φως που του χρειάζεται, και Προμηθέας για το φως που χρειάζεται στην ανθρωπότητα. Ένα μέρος από την έννοια του Θεού —εκείνο που μπορούμε να προσεγγίσουμε και να μη μας αρνηθεί τίποτα— βρίσκεται μέσα μας. Καθένας μπορεί να προσευχηθεί, καθένας μπορεί ν' απο­χτήσει την εύνοια του, αρκεί να πιστεύει στον εαυτό του. Στο Θεό δεν μπορείς να πας παρά μόνο αναγνωρίζοντας τον εαυτό σου και πηγαί­νοντας προς αυτόν, γιατί ο εαυτός σου είναι η παρουσία του κι η δύναμη του στη Γη. Από κει μέσα μπορεί να μας δώσει τη βοήθεια που του γυρεύουμε.
Ένιωσα, αμέσως έπειτα, κάτι να επιπλέει μέσα μου, ένιωσα κάτι που γύρευε να πιαστεί. Κάτι που επαναστατούσε με αγριότητα στην παράδοση «άνευ όρων». Δεν ήταν απλώς η ποίηση. Η ποίηση -έτσι τουλά­χιστο νόμιζα- ήταν η έκφραση άλλων, εσωτερι­κών πραγμάτων, ή απλώς η εκ βαθέων κραυγή, δεν ήταν ο σκοπός. Σκοπός ήταν κάτι που θα ήταν σχετικό με μια μελέτη για το φως, που έγραφα όταν ήμουν 18 χρονών.
 Στην ποίηση αυτή, λοιπόν, από σιγά σιγά, και χωρίς να το καταλάβω, έδωσα την ψυχή μου. Και χωρίς να είμαι βέβαιος ότι είμαι ποιητής, ξέρω τώρα πως δεν είμαι τίποτε άλλο. Θα μου ήταν αρκετό αν τουλάχιστο βεβαιωνόμουνα πως με μέσο αυτή την ποίηση έκαμα το χρέος της ζωής μου. Το χρέος μου όχι στη σχέση του με τους άλλους, αλλά στη σχέση του με τον εαυτό μου. Κι αυτό, γιατί χρέος δε θα ειπεί να χτίσεις μόνος σου ένα ολόκληρο σπίτι ή να μεταμορφώ­σεις μια ολόκληρη περιοχή. Χρέος θα ειπεί να προσφέρεις τον οβολό της δύναμης σου, με όλη σου την ειλικρίνεια και με όλη σου την αγάπη, στην υπόθεση της ζωής, που και μετά από σένα δε θα πάψει να συνεχίζεται, και να διατηρήσεις έτσι το σύνδεσμο σου και την αδελφικότητά σου με το μέλλον.....

Υπάρχει μια αποσπασματικότητα στα σταχυολογήματά μου αλλά δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να με ωθήσουν στο ξεφύλλισμα του ποιητικού corpus. 
Ποιητή Νικηφόρε, βοήθα μας.

Τρίτη 19 Ιουνίου 2012

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2012


ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα:
Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat «Oleum et
operam perdidi». Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit.
…………………………………………………………………………………………………………………
Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus. Quodsi forte, ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: «Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram».
                                                                                                  Μονάδες 40

Παρατηρήσεις
Β1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
multum : τον συγκριτικό βαθμό στον ίδιο τύπο
milibus : τη γενική πληθυντικού
sestertium : την ονομαστική ενικού
quendam : την ονομαστική ενικού στο ουδέτερο γένος
corvum : την αιτιατική πληθυντικού
parem : την αιτιατική πληθυντικού στο ουδέτερο γένος
diu : τον υπερθετικό βαθμό στον ίδιο τύπο
avis : την ονομαστική πληθυντικού
sutor : την αφαιρετική ενικού
simulatione : τη δοτική ενικού
tempus : την κλητική πληθυντικού
inopes : τη γενική πληθυντικού
hoc : την αιτιατική πληθυντικού στο ουδέτερο γένος
fidos : την αιτιατική ενικού στο ουδέτερο γένος του συγκριτικού βαθμού
neutris : την ονομαστική ενικού στο αρσενικό γένος.
                                                                                               Μονάδες 15

Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
interfuit : το απαρέμφατο του ενεστώτα
emere : το γ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο)
doceret : το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του υπερσυντελίκου στην ίδια φωνή
impendebat : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή
solebat : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του συντελεσμένου μέλλοντα (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο)
perdidi : το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του παρατατικού στην ίδια φωνή
didicit : το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή
attulit : το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή
coluntur : το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή
ceciderunt : την αφαιρετική του σουπίνου
intellegitur : το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του παρακειμένου στην ίδια φωνή
exulantem : το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή
habuissem : το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στην άλλη φωνή
referre : το απαρέμφατο του μέλλοντα στην ίδια φωνή (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο)
poteram : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του παρατατικού.
                                                                                Μονάδες 15

Γ1α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων:
Caesaris, emere, pecuniae, simulatione, inopes, amicorum, amicos, neutris.
                                                                                                                    (Μονάδες 8)

Γ1β. «quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat»:
να αποδώσετε το περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης με μετοχή.   (Μονάδες 2)

Γ1γ. «Id exemplum sutorem quendam incitavit: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.  (Μονάδες 5)
                                                                                      Μονάδες 15

Γ2α. «Quodsi forte ceciderunt, tum intellegitur»: να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο (μονάδα 1) και να τον μετατρέψετε, ώστε να δηλώνει υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα στο παρόν (μονάδες 2) και υπόθεση δυνατή ή πιθανή στο παρόν-μέλλον (μονάδες 2).
                                                         (Μονάδες 5)

Γ2β. «quam fuerint inopes amicorum»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1), να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής της (μονάδα 1), να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία (μονάδα 1), να αιτιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της (μονάδες 2) και να τη μεταφέρετε στον ευθύ λόγο (μονάδα 1).
                                                                                                         (Μονάδες 6)

Γ2γ. «Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από τη φράση «Tarquinius dixit». (Μονάδες 4)
                                                                                           Μονάδες 15

Δευτέρα 18 Ιουνίου 2012

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ 2012


ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ Α1
Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:
α. Ορεινοί
β. Οργανικός Νόμος (1900)
γ. ΕΑΠ
                                                                                      Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Α2
Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς της Στήλης Α και δίπλα σε κάθε αριθμό ένα από τα γράμματα της Στήλης Β, ώστε να προκύπτει η σωστή αντιστοίχιση. Από τη Στήλη Β περισσεύουν δύο χρονολογίες.
Στήλη       Α
Στήλη Β

1. Γενική Διεύθυνση   
    Ανταλλαγής Πληθυσμών
2. Ίδρυση Σ.Ε.Κ.Ε.
3. Ίδρυση Φροντιστηρίου  
        Τραπεζούντος
4. Διπλή παραίτηση
        Βενιζέλου
5. Συμφωνία Αθηνών

α. 1682
β. 1862
γ. 1915
δ. 1917
ε. 1918
στ. 1924
ζ. 1926


                                                                                     Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β1
Να αναφερθείτε στις εξελίξεις που σημειώθηκαν στο Κρητικό Ζήτημα από τις εκλογές του Μαρτίου του 1910 μέχρι και τη συγκρότηση Επαναστατικής Συνέλευσης στην
Κρήτη (3 Ιανουαρίου 1912).
                                                                                                  Μονάδες 13

ΘΕΜΑ Β2
Να παρουσιάσετε τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης του 1929-32 στο εξωτερικό εμπόριο και στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, σε συνδυασμό με τις γενικότερες διεθνείς εξελίξεις.
                                                                                  Μονάδες 12

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΘΕΜΑ Γ1
Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα, να αναφερθείτε στη λειτουργία του ελληνικού πολιτικού συστήματος από το
1844 μέχρι το τέλος του Κριμαϊκού Πολέμου (1856), προσδιορίζοντας:
α) τις εκλογικές πρακτικές και τα χαρακτηριστικά της διακυβέρνησης του Κωλέττη (μονάδες 10),
β) την πολιτική τακτική του Όθωνα απέναντι στα κόμματα (μονάδες 7) και
γ) τις επιπτώσεις του Κριμαϊκού Πολέμου στην ελληνική πολιτική ζωή (μονάδες 8).
                                                                                               Μονάδες 25
Κείμενο Α: [Εκλογικές παρατυπίες]
«Προέκειτο να κυρωθώσι φιλικαί εκλογαί; Ευθύς και αι δεινόταται παραβιάσεις παρεσιωπώντο ή εχαρακτηρίζοντο επουσιώδεις παρατυπίαι: και η μεν βία, η στάσις1 αυτή, απεκαλούντο δικαία άμυνα, η δε αδικία, ακολασία, τοψεύδος, δικαιοσύνη, μετριότης, αλήθεια. Και αυταί αι λέξεις ήλλαξαν σημασίαν: η μεν παραβίασις των καλπών ωνομάσθη συστολή2 των σανίδων, αι δε σαπουνοκασέλαι και τα σακκούλια κάλπαι, η λύμανσις3 των σφραγίδων τυχαία σύντριψις, οι συμβολαιογράφοι επί της ψηφοφορίαςεπιτροπαί και οι απόβλητοι του λαού εκλεκτοί αυτού...».
Νικόλαος Δραγούμης, Ιστορικαί Αναμνήσεις, τ. 2, Αθήνα 1973, σ. 93, στο:
Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, Γ΄ Τάξη Γενικού Λυκείου (Θεωρητική Κατεύθυνση), Αθήνα: ΟΕΔΒ, 2010, σ. 74.
1 στάσις : ανταρσία
2 συστολή : σπάσιμο
3 λύμανσις : φθορά, καταστροφή

Κείμενο Β: [Το Στέμμα και τα κόμματα]
[...]Αναμφίβολα το Στέμμα αναχαίτισε επίσης τη δυνατότητα των κομμάτων να επιτείνουν τη λανθάνουσα εμφύλια διαμάχη που σιγόβραζε πάντα κάτω από την επιφάνεια. Εμποδίζοντας καθένα από τα κόμματα να μονοπωλήσει την εξουσία,
μετρίασε κάποιες από τις πικρές εχθρότητες της περιόδου της Επανάστασης. Αποστέρησε εν μέρει τα κόμματα από τη στρατιωτική τους δύναμη με τη διάλυση των ατάκτων και τη δημιουργία στρατιωτικού μηχανισμού βασισμένου στην απόλυτη νομιμοφροσύνη προς το Στέμμα.[...]. Μια και κανένα κόμμα δεν μονοπωλούσε τη διοίκηση, το καθένα ήταν κατά μία έννοια ομάδα αντιπολίτευσης (ακόμη και όταν ήταν
πρόσκαιρα το ευνοούμενο κόμμα), και ως ομάδες αντιπολίτευσης, που αντιμάχονταν την κεντρική διοίκηση, τα κόμματα αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν συγκεντρωτικές μεθόδους στη δράση τους και συνακόλουθα να αυξήσουν την
εσωτερική τους συνοχή.
J. A. Petropoulos, Πολιτική και Συγκρότηση Κράτους στο Ελληνικό Βασίλειο (1833-43), στο: Γ. Β. Δερτιλής - Κ. Κωστής (επιμ.), Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας (18ο ς -20ό ς αι.), Αθήνα-Κομοτηνή: Εκδοτικός Οίκος Αντ. Ν. Σάκκουλα, 1991, σ. 210.
Κείμενο Γ: [Αγγλογαλλική διακοίνωση προς την Ελλάδα]
[...] Σύμπασα η διαγωγή της Ελληνικής Κυβερνήσεως κατά τους τελευταίους αυτούς χρόνους δεν μας επιτρέπει πλέον να θεωρώμεν αυτήν ως ουδετέραν ως προς την Τουρκίαν, μήτε ως φίλην της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρεττανίας.
[...] Η Ελληνική Κυβέρνησις οφείλει ν’ αναμένη τας συνεπείας των ιδίων αυτής πράξεων. Εάν δ’ αι συνέπειαι αύται αποβώσιν επικίνδυνοι εις τον Θρόνον και εις την μέλλουσαν ευημερίαν της Ελλάδος, η ευθύνη θα επιπέση επί των Ελλήνων Υπουργών,
οίτινες εφάνησαν διατελούντες εν τη αγνοία ή εν τη απρονοησία των αληθών συμφερόντων της χώρας των».
Σπ. Πήλικας_______, Απομνημονεύματα, σ. 176, στο: Β. Σκουλάτος-Ν. Δημακόπουλος-
Σ. Κόνδης, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη (1789-1909), για την Γ΄ Τάξη του Ενιαίου Λυκείου, Αθήνα: ΟΕΔΒ, 2003, σσ. 268-9.

ΘΕΜΑ Δ1
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα, να αναφερθείτε διεξοδικά στην αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων (σκοπός,
εγκατάσταση, παροχή κλήρου και στέγαση).
                                                                                            Μονάδες 25
Κείμενο Α: [Κατασκευή προσφυγικών κατοικιών]
«Η κατασκευή των κατοικιών έγινε με δύο τρόπους: [...] Στην πρώτη περίπτωση, πολλοί από τους εργολάβους αντιμετώπισαν σοβαρές δυσκολίες, κυρίως στις περιοχές
όπου είναι προβληματική η μεταφορά καθώς και η εξεύρεση υλικών και εργατικών χεριών. Παράλληλα η Επιτροπή δεν έχει λόγους να είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένη από τις υπηρεσίες των εργολάβων, ιδιαίτερα όταν οι τεχνικοί μας υποχρεώνονται να παραλαμβάνουν εργασία κακής ποιότητος υπό την πίεση των άμεσων αναγκών για τη
στέγαση των προσφύγων. Ο δεύτερος τρόπος συνίσταται στην παροχή προς τους πρόσφυγες ξυλείας, κεραμιδιών και καρφιών, υλικών δηλαδή που θα πρέπει να μεταφερθούν από μακριά, καθώς και χρημάτων για την πληρωμή των
μαραγκών και των χτιστάδων. Οι πρόσφυγες παρέχουν την ανειδίκευτη εργασία και εκτελούν τις μεταφορές των υλικών. Ένας εργοδηγός επιβλέπει την ποιότητα και την
ποσότητα της εργασίας και δίδει προκαταβολές σε χρήμα ή είδος ανάλογα με την σημειούμενη πρόοδο».
Απολογισμός δράσης της ΕΑΠ (1926) για τα τρία πρώτα χρόνια λειτουργίας της, Κοινωνία των Εθνών, Η εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα, Αθήνα 1997, σσ. 65-69, στο: Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, Γ΄ Τάξης Ενιαίου Λυκείου (Θεωρητική Κατεύθυνση), Βιβλίο του Καθηγητή, Αθήνα: ΟΕΔΒ, 2001, σ. 80.
Κείμενο Β: [Περιορισμοί στη χρήση προσφυγικών κλήρων]
[...] Από την κατάτμηση των μεγάλων αγροκτημάτων προέκυψε ένας τύπος γεωργικής εκμετάλλευσης που χαρακτηριζόταν από μικρούς διάσπαρτους κλήρους αλλάισομερώς κατανεμημένους. [...] Η αποκατάσταση των προσφύγων και ακτημόνων συνοδεύτηκε από περιορισμούς σχετικά με την ελευθερία εκποίησης και κληρονομικής μεταβίβασης των κλήρων που απέβλεπαν στη συγκράτηση των αγροτικών πληθυσμών στην ύπαιθρο και καθιστούσαν πρακτικά αδύνατη τη συγκέντρωση της γης από λίγους μεγαλοκτηματίες. Η καλλιέργεια του κλήρου ήταν αυτοπρόσωπη και έπρεπε να είναι συνεχής για μια 25ετία στην περίπτωση των προσφύγων. Αλλά ακόμη και μετά την
εξόφληση των χρεών και την απόκτηση οριστικών τίτλων, δεν μπορούσε να εκποιηθεί παρά ένα τμήμα του και αυτό μόνο σε περίπτωση που ο κλήρος θα υπερέβαινε σε έκταση τα 10 στρέμματα φυτειών ή τα 5 στρέμματα καπνοχώραφων.
Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000, τόμος 7ο ς : Ο Μεσοπόλεμος, 1922- 1940. Από την Αβασίλευτη Δημοκρατία στη Δικτατορία της 4η ς Αυγούστου, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2003, σ. 109.

Παρασκευή 15 Ιουνίου 2012

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ


ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕΜΠΤΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

 Διδαγμένο κείμενο      Πλάτωνος Πολιτεία 514A–515Α
Μετὰ ταῦτα δή, εἶπον, ἀπείκασον τοιούτῳ πάθει τὴν ἡμετέραν φύσιν παιδείας τε πέρι καὶ ἀπαιδευσίας. Ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους οἷον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει, ἀναπεπταμένην πρὸς τὸ φῶς τὴν εἴσοδον ἐχούσῃ μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον, ἐν ταύτῃ ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας, ὥστε μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν, φῶς δὲ αὐτοῖς πυρὸς ἄνωθεν καὶ πόρρωθεν καόμενον ὄπισθεν αὐτῶν, μεταξὺ δὲ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν δεσμωτῶν ἐπάνω ὁδόν, παρ’ ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον, ὥσπερ τοῖς θαυματοποιοῖς πρὸ τῶν ἀνθρώπων πρόκειται τὰ παραφράγματα, ὑπὲρ ὧν τὰ θαύματα δεικνύασιν.
Ὁρῶ, ἔφη.
Ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων.
Ἄτοπον, ἔφη, λέγεις εἰκόνα καὶ δεσμώτας ἀτόπους.
Ὁμοίους ἡμῖν, ἦν δ’ ἐγώ.

Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Μετὰ ταῦτα δή... τὰ θαύματα δεικνύασιν».
                                                                                                        Μονάδες 10

Β1. Να ερμηνεύσετε, με βάση το κείμενο που σας δίνεται, τους συμβολισμούς: πρὸς τὸ φῶς, ἐν δεσμοῖς, ἀνδριάντας.
                                                                                              Μονάδες 15

Β2. Με ποιους εκφραστικούς τρόπους αισθητοποιείται η εικόνα του σπηλαίου και των δεσμωτών (μονάδες 8) και ποιος ο ρόλος του καθενός; (μονάδες 7)
                                                                                         Μονάδες 15

Β3.Ποιες είναι, κατά τον Πλάτωνα, οι ενασχολήσεις των φυλάκων-αρχόντων (βασιλέων) μετά την ολοκλήρωση της αγωγής τους και ποια τα χαρακτηριστικά τους ως φιλοσόφων-βασιλέων;
                                                                                               Μονάδες 10

Β4. Να βρείτε στο διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής:
γεωμετρία, σχήμα, ευφυής, υπόδημα, διένεξη, οπτασία, άξονας, διεργασία, πυρετός, δίφθογγος.
                                                                                                      Μονάδες 10

Αδίδακτο κείμενο  Ξενοφῶντος Ἑλληνικὰ Στ΄ ΙV, 6-7
Ὁ μὲν δὴ Κλεόμβροτος ταῦτα ἀκούων παρωξύνετο πρὸς τὸ μάχην συνάπτειν. τῶν δ’ αὖ Θηβαίων οἱ προεστῶτες ἐλογίζοντο ὡς εἰ μὴ μαχοῖντο, ἀποστήσοιντο μὲν αἱ περιοικίδες αὐτῶν πόλεις, αὐτοὶ δὲ πολιορκήσοιντο· εἰ δὲ μὴ ἕξοι ὁ δῆμος ὁ Θηβαίων τἀπιτήδεια, ὅτι κινδυνεύσοι καὶ ἡ πόλις αὐτοῖς ἐναντία γενέσθαι. ἅτε δὲ καὶ πεφευγότες πρόσθεν πολλοὶ αὐτῶν ἐλογίζοντο κρεῖττον εἶναι μαχομένους ἀποθνῄσκειν ἢ πάλιν φεύγειν. πρὸς δὲ τούτοις παρεθάρρυνε μέν τι αὐτοὺς καὶ ὁ χρησμὸς ὁ λεγόμενος ὡς δέοι ἐνταῦθα Λακεδαιμονίους ἡττηθῆναι ἔνθα τὸ τῶν παρθένων ἦν μνῆμα, αἳ λέγονται διὰ τὸ βιασθῆναι ὑπὸ Λακεδαιμονίων τινῶν ἀποκτεῖναι ἑαυτάς.

Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παραπάνω κειμένου.
                                                                               Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
παρωξύνετο      :     το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου στην   
                                     ίδια φωνή
συνάπτειν          :      το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου στην ίδια   
                                       φωνή
προεστῶτες       :        την ονομαστική ενικού στο θηλυκό γένος
πεφευγότες        :      το απαρέμφατο του αορίστου β΄ στην ίδια φωνή
πολλοί                 :      τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό
κρεῖττον              :      τη δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος : και στον ίδιο βαθμό
δέοι                       :      το γ΄ ενικό πρόσωπο του παρατατικού
ἡττηθῆναι          :      το γ΄ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ενεστώτα
μνῆμα                  :       τη δοτική ενικού
ἑαυτάς                  :       τον ίδιο τύπο στο α΄ πρόσωπο.
                                                                           Μονάδες 10

Γ3.α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων και φράσεων:
ταῦτα, αὐτοῖς, αὐτῶν (το δεύτερο στο κείμενο), μαχομένους, ἀποθνῄσκειν, πρὸς τούτοις, Λακεδαιμονίους. (μονάδες 7)

Γ3.β. «τῶν δ’ αὖ Θηβαίων ... αὐτῶν πόλεις»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. (μονάδες 3)
                                                                     Μονάδες 10