Με τους Σουρεαλιστές στην Άνδρο.

       Ξέρω αρκετούς   φιλολόγους που αφού εφάρμοσαν στα Αρχαία και Νέα  Ελληνικά της Α΄ Λυκείου ευσυνείδητα το νέο μοντέλο διδασκαλίας, αγωνιούν για τις καινούργιες ενότητες στη Β΄ Λυκείου και περιμένουν πότε με το καλό το Υπουργείο θα δώσει τις πληροφορίες αυτές. Κι όχι για κανέναν άλλο λόγο αλλά για να μπορέσουν να αγοράσουν κανένα σχετικό βιβλίο, να ενημερωθούν και να ανταποκριθούν εν καιρώ στις απαιτήσεις του μαθήματος. Αλλά επί ματαίω....

     Στα πλαίσια της δια βίου(; ) μορφώσεως προτείνω μια επίσκεψη στην Άνδρο που μπορεί κάλλιστα να γίνει ένα Σάββατο του Σεπτέμβρη επιδιώκοντας μία προσέγγιση του Σουρεαλισμού που δεν είναι άσχετη με το αντικείμενό μας. Ελάχιστο κόστος 45 ευρώ.

     Από την  οδό Μαυροματαίων, στο Πεδίο του Άρεως, ξεκινά λεωφορείο στις 5.45΄ που με 2,40 ευρώ μας πάει στη Ραφήνα. Τα πλοία για Άνδρο φεύγουν 7.20΄, 7.40΄, 8.15΄. Μετά από δύο ωρίτσες και 16 ευρώ εισιτήριο μάς αφήνει στο Γαύριο, το λιμάνι του νησιού. Βγαίνοντας από το πλοίο μάς περιμένει λεωφορείο του ΚΤΕΛ Άνδρου που μετά μία ώρα και 4 ευρώπουλα μάς αφήνει  στην Χώρα. Περπατάμε  100 μέτρα,  κατεβαίνουμε 20 σκαλοπάτια και να ‘μαστε στο Μουσείο! Υποτίθεται ότι ως εκπαιδευτικός δείχνετε την κάρτα ελευθέρας σας και γλυτώνετε τα 6 ευρώ που κοστίζει η είσοδος. Από τις 11.30΄μέχρι τις 14.00΄βλέπουμε την έκθεση και αφού πάρουμε την ανάσα μας ακολουθούμε την διαδρομή ανάποδα.

Ο Πλάτανος στην πλατεία

      Αν τώρα έχουμε παραπάνω λεφτά για ξόδεμα, μπορούμε να φάμε στη Χώρα μεσημεριανό, να κάτσουμε στον Πλάτανο  για ουζοποικιλίες, και κάτω από τις μουριές για καφέ, παγωτά και ντόπια γλυκά. Αμυγδαλωτά, μαστιχωτά και δε συμμαζεύεται. Αν, τέλος,  μαγευτείτε από την αρχοντική Χώρα της Άνδρου, ψάχνετε για δωμάτιο και μένετε άλλη μια μέρα!  

 Προτείνω διαμονή στο Saintlouis μέσα σε ένα καταπράσινο κτήμα, όπου το μόνο ενοχλητικό είναι τα τζιτζίκια και για κάποιους το δεκάλεπτο περπάτημα.   

Πριν βγείτε από το μουσείο ζητάτε να σας σφραγίσουν το εισιτήριο για να ξαναμπείτε την επόμενη μέρα με το ίδιο. Διαλέγετε και παίρνετε. 

Και ολίγα περί σουρεαλισμού από το τρίπτυχο που υπάρχει δωρεάν, γιατί ο κατάλογος τιμάται προς 40 ευρώ: 

 

 Ο  σουρεαλισμός είναι από τα μεγαλύτε­ρα και σημαντικότερα καλλιτεχνικά κι­νήματα του 20ού αιώνα. Είναι ένα ανατρεπτι­κό κίνημα διαμαρτυρίας με ιδρυτικές και κα­ταστατικές αρχές που ως συνέπεια προέκυ­ψαν από την κοινωνική και πολιτιστική κρί­ση στο μεταπολεμικό Παρίσι. Με την καθο­δηγητική εποπτεία του Andre Breton και των συντρόφων του ποιητών και ζωγράφων που από κοινού συνέβαλαν στη συγκρότηση του, ο σουρεαλισμός σύντομα είδε να εξαπολύε­ται η επιρροή του εκτός από την Ευρώπη και την Αμερική και σε άλλα σημεία της υφηλί­ου, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό, πέρα από την ποίηση και τη ζωγραφική, και τα διά­φορα εκφραστικά μέσα όπως και τον τρόπο σκέψης και κοινωνικής συμπεριφοράς γενι­κότερα.

 

Με ιδέες που επηρεάζονται από τον δια­λεκτικό υλισμό και ψυχαναλυτικούς συνειρ­μούς με την ερμηνευτική των ονείρων του Freud, ο σουρεαλισμός μετατόπισε το κέ­ντρο βάρους από την ορθότητα του λόγου προς την ψυχή, όπου συνθλίβονται δυσνόη­τες ή δυσπρόσιτες καταστάσεις και πρωτο­γενείς αλήθειες της ζωής του καθενός μας. Ρίχνοντας έτσι φως σε σκοτεινές πτυχές της ψυχής, ο σουρεαλισμός αναζήτησε την ου­σία του λόγου όχι πλέον στις εξωτερικές νύ­ξεις αλλά στα ενδότερα της ψυχής, αναδει­κνύοντας καταστάσεις οι οποίες δεν μετα­γράφονται στην τέχνη με όρους ρεαλιστικής τάξης αλλά με κανόνες που υπερβαίνουν τον ρεαλισμό, εξ ου και η ονομασία του κινήμα­τος. Ενεργώντας πέρα από κάθε αισθητική έγνοια και έννοια, διακήρυξε τον αυτοματι­σμό της γραφής και την ελευθερία της σκέ­ψης χωρίς την άσκηση οιανδήποτε ελέγχου της λογικής.

 

Ευνόητο είναι ότι τόσο το ιδεολογικό εύ­ρος όσο και ο εικονογραφικός πλούτος αυ­τού του μεγάλου ανατρεπτικού πρωτοπο­ριακού κινήματος -και του λαοφιλέστερου μετά τον εμπρεσιονισμό, όπως αποδεικνύ­εται σήμερα, το οποίο, με κυρίαρχο γενεσι­ουργό στοιχείο τον αυθορμητισμό και αυ­τοματισμό της γραφής, την παραδοξολο­γία, τη δύναμη του ονείρου, της δημιουργι­κής φαντασίας και των δυνάμεων που βρί­σκονται εγκλωβισμένες στην ψυχή, κατάφε­ρε με ασυγκράτητη ορμή και σθένος να ανα­τρέψει καθιερωμένα εικονογραφικά σχήμα­τα, ήθη και αρχές που προσδιόριζαν την πο­λιτισμική συμπεριφορά της μεταπολεμικής κοινωνίας- θα ήταν αδύνατον να αναπτυ­χθούν στα όρια ενός αφιερώματος περιορι­σμένων τεχνικών, ερευνητικών και οικονομι­κών δυνατοτήτων.

 

Όπως ο τίτλος του εμφατικά δηλώνει, σκο­πός του είναι να το προσεγγίσει και να μετα­φέρει στον αποδέκτη το μήνυμα μιας τέχνης η οποία, επειδή τόλμησε να ανοίξει νέους ορίζοντες, να βαδίσει σε αχαρτογράφητους δρόμους της ψυχής, μέσα από απαξιωτικούς αρχικά χλευασμούς, μέσα από την απροσδι­οριστία, τη ρευστότητα, τις απολυταρχικές συμπεριφορές, τις πολιτικές διχογνωμίες και αποβολές, ακόμα, μελών που συγκρότησαν την αρχική ομάδα, κατάφερε στην πορεία να βρει τη δικαίωση και την αποδοχή από τα ευ­ρύτερα κοινωνικά στρώματα και να επηρε­άσει ως ένα βαθμό την κοινωνική και πολι­τισμική συμπεριφορά τους. Η δε ονομασία του «σουρεαλισμός», υπερρεαλισμός», λέξη που συμπτωματικά επινοήθηκε, έχει ξεφύ­γει πλέον από τους λογοτεχνικούς και καλλι­τεχνικούς κύκλους για να περάσει στην τρέ­χουσα καθομιλουμένη ως όρος που εκφρά­ζει το ανοίκειο και την όποια παραδοξότητα στην καθημερινότητα μας.

Το αφιέρωμα αποτελείται από δύο σκέλη: Το πρώτο μέρος, που αποτελεί και τον κύριο άξονα, αναφέρεται στην ιστορική διάσταση του κινήματος με έργα είκοσι περίπου καλλι­τεχνών και αρχειακό υλικό αυτών που το συ­γκρότησαν αλλά και όσων στην πορεία προ­σχώρησαν σ' αυτό.

 

Στο δεύτερο μέρος γίνεται λογοτεχνική και εικαστική αναφορά στο ιστορικό μόνο σκέλος του ελληνικού υπερρεαλισμού.

 

Η έκδοση που συνοδεύει το αφιέρωμα κυ­κλοφορεί από γνωστό εκδοτικό οίκο σε ελ­ληνικά και αγγλικά και περιλαμβάνει κείμε­να των Ε. Γλύκατζη-Αρβελέρ, Ν. Αργυροπού­λου, 1. Ηλιοπούλου και Ν. Λοϊζίδη, καθώς και των Ν. Βαλαωρίτη και Α. Φασιανού.