ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2012

 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

 ΚΕΙΜΕΝΟ

    Το συναίσθημα της τιμής αποτελεί ένα από τα κίνητρα των ανθρωπίνων πράξεων και της ανθρώπινης συμπεριφοράς γενικότερα, και ίσως το σπουδαιότερο, αφού η τιμή, η υπόληψη, το φιλότιμο, η αξιοπρέπεια γίνονται η αιτία και το κίνητρο που υπαγορεύει στον άνθρωπο το πρακτέον. Το συναίσθημα αυτό της τιμής, είτε αφορά στο άτομο είτε στο λαό, αποβαίνει ο ρυθμιστής της συμπεριφοράς του και το βασικό αίτιο της τύχης του. Μάλιστα η υστεροφημία, σε ό,τι αφορά στα ιδεώδη και στα ιδανικά, εξαρτάται από το βαθμό λειτουργίας της υπόληψης και του φιλότιμου. Αυτήν την αξιοπρέπεια πρόβαλαν ιδιαίτερα οι τραγικοί ποιητές, και μάλιστα σε όλες τις εκφράσεις της, γιατί είχαν συλλάβει ότι το συναίσθημα της τιμής, μόνο όταν κινείται στο μέτρο, αποφέρει θετικά αποτελέσματα· αντίθετα, όταν παρουσιάζεται ως παρέκκλιση ―και παρέκκλιση είναι ο εγωισμός, η έπαρση, η οίηση― οδηγεί κατευθείαν τον φορέα του στην ύβρη, με όλες τις αναπόφευκτες συνέπειες.

     Η τραγική ποίηση εστιάζει τη δράση των προσώπων της στο συναίσθημα της τιμής, στο οποίο και αποδίδει ανεξέλεγκτη δύναμη, δεδομένου ότι αυτό, ανάλογα προς τη φύση του πρωταγωνιστή, μετεξελίσσεται και παρουσιάζεται με διάφορες μορφές, αλλά πάντα ως επιταγή εκπλήρωσης υψηλού χρέους· έτσι και οι τρεις τραγικοί ποιητές στάθηκαν στη θέση ότι η μεγαλοσύνη του ανθρώπου είναι συνυφασμένη με την υπέρβαση της μοίρας του και ότι στο δρόμο της σύγκρουσής του με το αδυσώπητο πεπρωμένο ο άνθρωπος, έστω και αν απολέσει τα πάντα, εκτός από ένα,  την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του, μπορεί να καταξιωθεί στη συνείδησή του και στην κοινωνία.

    Ο πρωταγωνιστής στην τραγωδία, με τον αγώνα, που του υποβάλλει η αξιοπρέπεια, δείχνει το βαθμό της ελευθερίας του και ταυτόχρονα στέλνει το μήνυμα στον άνθρωπο, έξω από χρόνο και τόπο, ότι στον τραγικό κόσμο μια μόνο δυνατότητα έχει ο ήρωας... Να γίνει παρανάλωμα της φλόγας του. Τι δικαίωση μπορεί να υπάρχει σε αυτό; H αξιοπρέπεια. Αν από τη ζωή των προσώπων της δραματικής ποίησης απουσίαζε το συναίσθημα της τιμής, είναι βέβαιο ότι θα έλειπε από αυτά η μεγαλοπρέπεια, που τα διακρίνει και τα χαρακτηρίζει.

     Το συναίσθημα της τιμής, όπως παρουσιάζεται στην τραγική ποίηση, στη σύγχρονη εποχή εξετάζεται ως αυτοσυναίσθημα και από τους ειδικούς προσμετράται η παιδευτική του διάσταση. Οι αναφορές και οι εργασίες, που έχουν γίνει σχετικά με την αξία του αυτοσυναισθήματος, συγκλίνουν στη θέση ότι αυτό αποτελεί μέτρο κρίσης της προόδου και της επίδοσης του μαθητή. Πολλοί ψυχολόγοι, παιδαγωγοί, κοινωνιολόγοι και άλλοι ειδικοί τονίζουν τη σπουδαιότητά του και επισημαίνουν ότι αποτελεί μια σημαντική προϋπόθεση για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του ατόμου.

Το ενδιαφέρον για το συναίσθημα της τιμής δε δημιουργήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες. Ο άνθρωπος, από τότε που άρχισε η ιστορία, αναγνώρισε τη μη σωματική διάσταση της ύπαρξής του και επεδίωξε να κατανοήσει τις αιτίες της συμπεριφοράς του. Οι θέσεις των σύγχρονων επιστημόνων δικαιώνουν τους τραγικούς που κατέστησαν την τιμή μοχλό κύριο που ρυθμίζει τη συμπεριφορά του ανθρώπου και σηματοδοτεί την απόφαση για τις μεγάλες πράξεις. Ιδιαίτερα στη σχολική επίδοση η αυτοαντίληψη παίζει καθοριστικό ρόλο, δεδομένου ότι, όταν ο νέος διατίθεται θετικά απέναντι στον εαυτό του, είναι φυσικό να έχει καλή διάθεση για έπαινο και αναγνώριση μέσω της επιτυχίας και της επίδοσης γενικότερα.

Δημ. Ιω. Κουκουλομμάτης, Το συναίσθημα της τιμής στην τραγική ποίηση και η παιδευτική του διάσταση, Αθήνα 1993- (Διασκευή).

Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).

                                                           Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 − 120 λέξεων την πρόταση:

«...το συναίσθημα της τιμής, μόνο όταν κινείται στο μέτρο, αποφέρει θετικά αποτελέσματα» (1^η παράγραφος).

                                                               Μονάδες 10

Β2. α) Να εντοπίσετε τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου:

Το συναίσθημα της τιμής... αναπόφευκτες συνέπειες (μονάδες 3).

β) Να βρείτε δύο τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο (μονάδες 4).

                                                        Μονάδες 7

Β3. α) Να δικαιολογήσετε τη χρήση των παρακάτω διαρθρωτικών λέξεων, που υπογραμμίζονται στο κείμενο: και μάλιστα (1η παράγραφος), Αν (3^η παράγραφος), όπως (4η παράγραφος), Ιδιαίτερα (5^η παράγραφος) (μονάδες 4).

β) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης στις φράσεις που ακολουθούν:

την άνω τελεία στη φράση «αποφέρει θετικά αποτελέσματα·» (1η παράγραφος) τις δύο παύλες στη φράση «―και παρέκκλιση είναι ο εγωισμός, η έπαρση, η οίηση―» (1η παράγραφος) τα αποσιωπητικά στη φράση «ότι στον τραγικό κόσμο μια μόνο δυνατότητα έχει ο ήρωας...» (3^η παράγραφος) το ερωτηματικό στη φράση «Τι δικαίωση μπορεί να υπάρχει σε αυτό;» (3η παράγραφος) (μονάδες 4).

                                                        Μονάδες 8

Β4. α) Να χρησιμοποιήσετε καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις σε αντίστοιχες προτάσεις, ώστε να φαίνεται η  σημασία της:

αποβαίνει, έπαρση, αναπόφευκτες, αδυσώπητο, ταυτόχρονα             (μονάδες 5).

β) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις  (μονάδες 5).

                                                        Μονάδες 10

Γ1. Σε ένα άρθρο για την εφημερίδα του σχολείου σας να αναπτύξετε με επιχειρήματα για ποιους λόγους αξίζει να καλλιεργείται στους νέους το συναίσθημα της τιμής και πώς η επαφή των νέων με την τραγική ποίηση μπορεί να ενισχύσει το συναίσθημα αυτό (500−600

λέξεις).

                                                                      Μονάδες 40

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΥΠΡΟΥ 2012

Έχει ενδιαφέρον να δούμε τα  θέματα της Κύπρου στη Νεοελληνική Γλώσσα και τις ασκήσεις που τέθηκαν. Κράτησα μόνο το μέρος που μας ενδιαφέρει και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για εξάσκηση στους αυριανούς μαθητές μας. Δεν προβάλλω το μέρος που αναφέρεται στη Λογοτεχνία. Αυτό που μου αρέσει στους Κύπριους αδελφούς μας είναι πως το Υπουργείο δίνει πλήρεις και κατατοπιστικότατες απαντήσεις/οδηγίες στους βαθμολογητές. Πατήστε τον προηγούμενο σύνδεσμο για να τις δείτε.

ΜΕΡΟΣ Α΄: ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ (20 μονάδες)

Να αναγεννηθεί η σχέση δασκάλου-μαθητή

     Η δίψα για γνώση και η λαχτάρα για κατανόηση αποτελούν μια μοναδική μάχη και ένα εξαιρετικό ιδεώδες στη ζωή του ανθρώπου, αποτελούν μια αυξανόμενη δύναμη που πηγάζει από την ίδια τη ζωή. Κάτω από αυτό το πρίσμα, ο ρόλος του δασκάλου ήταν και παραμένει κυρίαρχος. Κατά συνέπεια, μια κοινωνία που δεν τιμά τους δασκάλους της είναι ελαττωματική και ο δάσκαλος που δεν αντιλαμβάνεται το ρόλο του στη διαμόρφωση της εθνικής κουλτούρας παύει να είναι λειτουργός.

      Το προνόμιο του δασκάλου, κατά τον G. Steiner, είναι: να αφυπνίζει σ' ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα δυνάμεις και όνειρα που είναι πέρα από τα δικά του, να παρακινεί τους άλλους να αγαπήσουν αυτά που εκείνος αγαπάει και να κάνει το εσωτερικό του παρόν δικό τους μέλλον.

    Το να διδάσκεις με μεράκι σημαίνει να αφυπνίζεις στο μαθητή την αμφιβολία και να τον προγυμνάζεις για τη διαφωνία. Άλλωστε, η δημοκρατία είναι θεσμοθετημένη αμφισβήτηση και διαπλάθεται μέσα από την αγωγή του πολίτη, προσηλωμένη στο δημοκρατικό ιδεώδες που βασίζεται στο διάλογο και τη διαφωνία. Ο σφυγμός της διδασκαλίας είναι κατεξοχήν η ικανότητα να πείσεις, υιοθετώντας το διάλογο και ενισχύοντας την άλλη άποψη. Ο δάσκαλος δεν πρέπει να ξεχνάει ότι απευθύνεται στη νόηση, στη φαντασία, στο νευρικό σύστημα και στον εσωτερικό κόσμο του μαθητή του. Συνεπώς καθετί είναι αντικείμενο διδασκαλίας γιατί παρέχει τροφή στη σκέψη. Η γνήσια διδασκαλία σημαίνει ξύπνημα και ξάνοιγμα του νου και δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνικό ή οικογενειακό σύστημα χωρίς διδασκαλία.

     Στην πατρίδα μας ο σεβασμός στο δάσκαλο είναι μια ξεπερασμένη αξία και οι συμπεριφορές των μαθητών στην τυπική εκπαίδευση δίνουν το χαρακτήρα της εποχής μας, που δεν είναι τίποτε άλλο από «εποχή της ανευλάβειας». Γιατί συμβαίνει αυτό; Η απομάκρυνση από την πατριαρχική σχέση δασκάλου-μαθητή είναι ένας λόγος. Η ανώριμη πολιτικοποίηση των μαθητών, τα ΜΜΕ, η απελευθέρωση και το ξεθώριασμα των αξιών της κοινωνίας μας συμπληρώνει το μαθησιακό περιβάλλον της ανευλάβειας.

     Οι συμπεριφορές της κοινωνίας μας ενσωματώνονται και στην εκπαιδευτική διαδικασία, χωρίς να αφήνουν ανεπηρέαστο και το δάσκαλο. Το αποτέλεσμα είναι εμφανές: το μεράκι στην αποστολή του, σιγά-σιγά, να αποτελεί «απολεσθέν θέλγητρο». Έτσι το δίπολο δάσκαλος-μαθητής υπόκειται στην αλλοίωση της σχέσης που είχε σφυρηλατηθεί εδώ και αιώνες, με τα θετικά και τα αρνητικά της στοιχεία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι την ιστορία της σχέσης δασκάλου-μαθητή τη σκιάζει και ανυπακοή και προδοσία, και από τα δύο μέρη. Πάντως, όσον αφορά στην αφομοίωση της ηθικής στάσης, μόνο η πραγματική ζωή του δασκάλου μπορεί να αποτελέσει το παράδειγμα.

    Τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά. Άλλοτε, η μνήμη θεωρούνταν (και είναι) η μητέρα των Mουσών, το ανθρώπινο χάρισμα που καθιστά εφικτή κάθε μάθηση. Σήμερα ζούμε την εποχή του διαδικτύου που αντιστρατεύεται τη μνήμη. Για τις νέες μορφές μάθησης, που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, δεν έχουν θέση η πίστη και η προδοσία, η αγάπη και η εξέγερση. Όλα συμβάλλουν στην απώθηση της γοητείας της σκέψης, δηλαδή το να μεταφράζεις την ύπαρξη σαν απεριόριστη ροή σκέψης.

    Η αναγέννηση της σχέσης δασκάλου-μαθητή, σε μια εποχή μετάβασης στην οποία έχει εισέλθει η κοινωνία μας, είναι αναγκαία για τη διαμόρφωση της νέας κουλτούρας που θα ενσωματώνει το παλιό, θα κατανοεί το καινούργιο και θα έχει ανοικτό το βλέμμα σε ένα μέλλον προσδοκιών.

    Το ερώτημα που κυριαρχεί είναι: η χαρισματική αίγλη του εμπνευσμένου δασκάλου θα αντέξει στο χρόνο; Η απάντηση, κατά την άποψή μου, είναι ναι, τόσο στις αίθουσες διδασκαλίας όσο και σε όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής πράξης. Οι πολιτικοί ηγέτες έχουν ρόλο παιδευτικό, τόσο με το λόγο όσο και με τις στάσεις τους για το «κοινό καλό». Αρκεί να κατανοήσουν ότι η διδασκαλία είναι μια ανοιχτή πρόσκληση στη διορθωτική διαφωνία.

            Χρήστος Β. Μασσαλάς, Καθηγητής - π. Πρύτανης Παν. Ιωαννίνων, Εφημερ. Το Βήμα, 24/4/2012 (διασκευή)

Ερωτήσεις :

Α1.  Για την προετοιμασία μιας ομαδικής εργασίας στο μάθημα Έκφραση-Έκθεση διάβασες το παραπάνω κείμενο. Να γράψεις περίληψη του κειμένου αυτού (120-150 λέξεις) με την οποία θα ενημερώσεις για το περιεχόμενό του τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας σου.

                                                                                                          (8 μονάδες)

Α2.  (α) Πώς αιτιολογεί ο δοκιμιογράφος την άποψή του ότι βρισκόμαστε στην «εποχή της

ανευλάβειας»;

                                                                                                        (2 μονάδες)

(β) Να αναπτύξεις σε 60-80 λέξεις το νόημα του αποσπάσματος που ακολουθεί:

«Το ερώτημα που κυριαρχεί είναι: η χαρισματική αίγλη του εμπνευσμένου δασκάλου θα αντέξει στο χρόνο; Η απάντηση, κατά την άποψή μου, είναι ναι, τόσο στις αίθουσες διδασκαλίας όσο και σε όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής πράξης. Οι πολιτικοί ηγέτες έχουν ρόλο παιδευτικό, τόσο με το λόγο όσο και με τις στάσεις τους για το «κοινό καλό». Αρκεί να κατανοήσουν ότι η διδασκαλία είναι μια ανοιχτή πρόσκληση στη διορθωτική διαφωνία».

                                                                                                            (4 μονάδες)

Α3. «Τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά. Άλλοτε, η μνήμη θεωρούνταν (και είναι) η μητέρα των Μουσών, το ανθρώπινο χάρισμα που καθιστά εφικτή κάθε μάθηση. Σήμερα ζούμε την εποχή του διαδικτύου που αντιστρατεύεται τη μνήμη. Για τις νέες μορφές μάθησης, που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, δεν έχουν θέση η πίστη και η προδοσία, η αγάπη και η εξέγερση. Όλα συμβάλλουν στην απώθηση της γοητείας της σκέψης, δηλαδή το να μεταφράζεις την ύπαρξη σαν απεριόριστη ροή σκέψης».

Αφού μελετήσεις την πιο πάνω παράγραφο:

α) Να αναφέρεις τα δομικά της στοιχεία γράφοντας και τα σχετικά χωρία του κειμένου.

β) Να γράψεις, δικαιολογώντας την απάντησή σου, τον τρόπο ανάπτυξης της πιο πάνω παραγράφου.

                                                           (6 μονάδες)

ΜΕΡΟΣ Β΄: ΓΛΩΣΣΑ                             (10 μονάδες)

Β1. Να αντικαταστήσεις την καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις των πιο κάτω φράσεων με μια συνώνυμή της, έτσι ώστε να μην αλλάξει το νόημα των φράσεων ούτε ο γραμματικός τύπος των λέξεων:

- ο σεβασμός στο δάσκαλο είναι μια ξεπερασμένη αξία

- το αποτέλεσμα είναι εμφανές

- σε όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής πράξης

                                                                                                                   (3μονάδες)

Β2. (α) Να αναλύσεις τις πιο κάτω λέξεις στα συνθετικά τους μέρη και

(β) να σχηματίσεις με το δεύτερο συνθετικό τους, μια νέα σύνθετη λέξη:

- διαμόρφωση   

- αφυπνίζει

                                                                                                               (2+2=4 μονάδες)

 Β3. Να γράψεις: (α) ένα παράγωγο ουσιαστικό και (β) ένα παράγωγο επίθετο για το καθένα από τα πιο κάτω ρήματα:  - πηγάζει  - βασίζεται   - αντιλαμβάνεται.  Να τοποθετήσεις τις απαντήσεις σου σε πίνακα που θα σχηματίσεις στο τετράδιό σου, όπως είναι αυτός που παρατίθεται:

ΡΗΜΑ	ΠΑΡΑΓΩΓΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ	ΠΑΡΑΓΩΓΟ ΕΠΙΘΕΤΟ
- πηγάζει
- βασίζεται
- αντιλαμβάνεται.

                                                                                           (3μονάδες)

ΜΕΡΟΣ Γ΄: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ                (40 μονάδες)

Έχεις επιλεγεί να εκπροσωπήσεις την Παγκύπρια Συνομοσπονδία Μαθητών σε ειδική συνεδρία της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής. Γενικό θέμα της συνεδρίας είναι το «Δημοκρατικό και Ανθρώπινο Σχολείο». Αφού παρουσιάσεις τις σκέψεις σου για ένα Δημοκρατικό και Ανθρώπινο Σχολείο, να καταθέσεις τις απόψεις σου για την αξία του διαλόγου, της αμφισβήτησης και της διαφωνίας στο χώρο της εκπαίδευσης.

                                                                                                                        (450-500 λέξεις)

                                                           

Μπλάνας Γιώργος Στασιωτικά 1-50

Το βραβείο ποίησης του περιοδικού "Διαβάζω" απονεμήθηκε φέτος στον Γιώργο Μπλάνα. Τα Στασιωτικά [1-50] στις εκδόσεις Γαβριηλίδη αξίζουν να διαβαστούν . Διάλεξα το ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΑΣΙΩΤΙΚΟ και το παραθέτω:

ΣΤΑΣΙΩΤΙΚΟ   ΔΕΥΤΕΡΟ

0 κόσμος σκίσιμο βαθύ· βράχια κυνόδοντες, μπροστά

ποτάμι αγύριστο. Και στάθηκα στην όχθη· απάνω

ένα τσιγκέλι φως, τα φύλλα κρεμασμένα στο τσιγκέλι,

σαν κουρέλια υφασμένα με σκοτάδι και σιωπή,

τα νερά σαν τα σπλάχνα πορφυρά

και βαθιά στα νερά οι νεκροί:

ορθές γωνίες με τα νύχια της σιωπής.

Και μια δαιμόνισσα, να σκούζει σαν τρελή:

«Όχι πριν μάθει να σωπαίνει με τις λέξεις.

Δεν το αντέχω πια το μαρτύριο της ανώνυμης σιωπής!»

Μάταιος κόπος. Αυτός που είχε το τσιγκέλι,

ο μακελάρης των τετραπόδων ρημάτων:

"Βρωμιάρα, πάλι σου έκανα χώρο,

πάλι σου άφησα τον άνθρωπο, τον άνθρωπο!

Κι εσύ, εσύ ανορθόγραφη...

Είναι δικό μου αυτό το ρήμα·

θα το γδάρω, θα κρεμάσω το πετσί του

στα κλαδιά των σκοταδιών μου, να σαλεύει

όταν φυσάει απ' τη μεριά του παραδείσου,

να παίζει μουσική με τους συνδέσμους των ερπετών

και τις αρχαίες ρίζες των αμετάβατων καρπών,

να ζητάει να τρυπώσει στον Άδη.

Και μια μέρα με κατάμαυρα φτερά:

Πάλι εδώ, τραγουδιστή; Μην επιμένεις.

Δεν λέγονται αυτά που θέλεις πίσω.

Μην πιστεύεις τη νύχτα.

Υπόσχεται τα πάνδεινα, όταν ακούει τραγούδια.

Άδικα σ' έφερε σ' αυτόν τον βάλτο: ποιητή

ανάστροφο σε ανάστροφους καιρούς.

Οι νεκροί με τους ζωντανούς εκεί πάνω

και οι νεκροί με τους νεκρούς εδώ κάτω.

Κάνε τον λογαριασμό.

Δεν σου ανήκει καν η απουσία σου· από καιρό'».

«Καλά, καλά!» εκείνη. «Μόνο

αποσαφήνισε αυτό το τσιγκέλι.

Δώσε μου ολόκληρο το ζώο μια φορά.

Οι περισσότεροι νομίζουν πως γράφομαι όλο σπλάχνα".

Στα φύλλα· πάχνη άγραφη η ψυχή.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΑΙΟΥ 2012

  ΛΑΤΙΝΙΚΑ  ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΑΙΟΥ 2012

Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα:

Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. Noli spectare quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit

esse quam recuperatio fugitivi.

……………………………………………………………………………………………………………

Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam. Sic enim - laudem et honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi esse ducendo - me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.

                                                                Μονάδες 40

Παρατηρήσεις

Β1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις και φράσεις:

summa : τον αντίστοιχο τύπο στον συγκριτικό βαθμό

parvi : το επίρρημα στον υπερθετικό βαθμό

preti : την αιτιατική ενικού

scelus : την ονομαστική πληθυντικού

tanto dolore : την ονομαστική ενικού

nihil : την αφαιρετική ενικού στο ίδιο γένος

 ei : τη γενική πληθυντικού στο θηλυκό γένος

gratius : την αιτιατική πληθυντικού θηλυκού γένους στον ίδιο βαθμό

quas : τη δοτική ενικού στο ίδιο γένος

bene : την αιτιατική πληθυντικού του επιθέτου στο ουδέτερο γένος του συγκριτικού βαθμού

rem : την αφαιρετική ενικού

mentem : τη γενική πληθυντικού

omnes : την αφαιρετική ενικού στο ίδιο γένος

cruciatus : την αφαιρετική ενικού.

                                            Μονάδες 15

Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

investiga : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο του μέλλοντα στην ίδια έγκλιση και φωνή

mitte : το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου στην ίδια φωνή

rediens : τo γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή

deduc : το γ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του παρακειμένου στην ίδια φωνή

noli : το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα

sit : το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του παρατατικού

adfectus est : το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή

 possit : το απαρέμφατο του παρακειμένου

gerendi : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην παθητική φωνή

administrandi : το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του υπερσυντελίκου στην ίδια φωνή

colendo : την αφαιρετική του σουπίνου

proponebam : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής υπερσυντελίκου στην ίδια φωνή

conformabam : το απαρέμφατο μέλλοντα στην παθητική φωνή

expetendo : το α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του συντελεσμένου μέλλοντα στην ίδια φωνή

obicere : τη μετοχή του μέλλοντα στην ονομαστική ενικού του θηλυκού γένους.

                                            Μονάδες 15

Γ1α. «tu hominem investiga»: να επαναδιατυπώσετε την πρόταση, ώστε να εκφράζεται απαγόρευση και με τους δύο τρόπους.

                                              Μονάδες 4

Γ1β. «rediens»: να μετατρέψετε τη μετοχή στην αντίστοιχη πρόταση, ώστε να εκφράζει το σύγχρονο σε σχέση με το ρήμα της πρότασης, στην οποία ανήκει.

                                           Μονάδες 2

Γ1γ. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων:

Epheso, tecum, nihili, dolore, cupidus, gerendi, tot, mortis, me.

                                           Μονάδες 9

 Γ2α. «ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1), να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής της (μονάδα 1),

να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία (μονάδα 1) και να δικαιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς της (μονάδες 2).

                                                   Μονάδες 5

Γ2β. «cogitando homines excellentes» : να γίνει η γερουνδιακή έλξη (μονάδες 3) και να αιτιολογηθεί αν είναι υποχρεωτική (μονάδες 2).

                                                    Μονάδες 5

Γ2γ. «Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από τη φράση

«Cicero dicit».

                                                  Μονάδες 5

           Μουσικός στην πλατεία Αριστοτέλους-Θεσσαλονίκη

                                                     

 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

  Α1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

Αναζήτησε τα ίχνη του, σε παρα­καλώ, και με την πιο μεγάλη φροντίδα είτε στείλε τον στην Ρώμη είτε φέρ' τον μαζί σου γυρίζοντας από την Έφεσο. Μη σε απασχολήσει πόσο κοστίζει: όποιος είναι τόσο τιποτένιος έχει μικρή αξία. Ο Αίσωπος όμως οργίστηκε τόσο πολύ για την ελεεινή πράξη και το θράσος του δούλου, που τίποτα δε θα τον ευχαριστούσε πιο πολύ1 από το να ξαναπάρει πίσω το δραπέτη2.

 1. τίποτε δε θα μπορούσε να του είναι πιο ευχάριστο 2. από την επανά­κτηση του δραπέτη

.....................................................................................................

Αυτές (τις εικόνες) τις έβαζα πάντα μπροστά μου ως πρότυπα στην επιθυμία μου να διοικήσω σωστά και να διαχειριστώ την πολιτεία μας. Διέπλαθα την ψυχή μου και το νου μου με το να λατρεύω και να αναλογίζομαι τους έξοχους άντρες. Γιατί έτσι μπόρεσα να ριχτώ για τη σωτηρία σας σε τόσους πολλούς και τόσο μεγάλους αγώνες, με το να επιδιώκω δηλαδή μόνο τον έπαινο και την τιμή και να μην υπολογίζω όλα τα βάσανα του σώματος και όλους τους θανάσιμους κινδύνους. 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

 B1. summa → superiore

parvi → minime

pretii → pretium

scelus → scelera

tanto dolore → tantus dolor

nihil → nulla re

ei → earum

gratius → gratiores

quas → cui

bene → meliora

rem → re

mentem → mentium

omnes → omni

cruciatus → cruciatu 

B2. investiga → investiganto

mitte → misistis

rediens → redeunt

deduc → deduxerit

noli → non vis

sit → essemus

adfectus est→ adficeris (ή adficere)

possit→ potuisse

gerendi→ gererentur

administrandi→ administravisses

colendo→ cultu

proponebam→ proposuissent

conformabam→ conformatum iri

expetendo→ expeti(v)ero

obicere→ obiectura 

Γ1α. Tu hominem investiga :

 Noli hominem investigare 

 Ne hominem investigaveris 

Γ1β. rediens → dum redis  

Γ1γ. Epheso → αφαιρετική (απρόθετη) της απομάκρυνσης/ από τόπο κίνησης στο rediens

tecum → εμπρόθετος  προσδιορισμός της συνοδείας στο deduc

nihili → γενική κατηγορηματική της αξίας από το est

dolore →  αφαιρετική οργανική του μέσου στο adfectus est

cupidus → επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ego

gerendi → απρόθετη γενική γερουνδίου ως συμπλήρωμα   στο cupidus/ ( γενική αντικειμενική)

tot → επιθετικός προσδιορισμός στο dimicationes

mortis → γενική επεξηγηματική στο pericula

me → αντικείμενο στο obicere 

Γ2α. «ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi»: Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση . Εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut. Η πρόταση είναι αποφατική, γιατί ακολουθεί αρνητική λέξη, το nihil. Στην κύρια πρόταση υπάρχει το tanto  που προειδοποιεί ότι ακολουθεί συμπερασματική πρόταση. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος στο adfectus est. Εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το αποτέλεσμά στη λατινική θεωρείται πάντα μια υποκειμενική κατάσταση.Συγκεκριμένα, με υποτακτική ενεστώτα (possit), γιατί το ρήμα της κύριας πρότασης από την οποία εξαρτάται (adfectus est) είναι  αρκτικού χρόνου, και εκφράζει το σύγχρονο στο παρόν. Έχουμε ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων (συγχρονισμό δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση),  δηλαδή το αποτέλεσμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του. 

Γ2β. Cogitando homines excellentes  

→ cogitandis hominibus excellentibus. Η  γερουνδιακή έλξη δεν είναι υποχρεωτική, γιατί έχουμε   απρόθετη αφαιρετική γερουνδίου.

Γ2γ. Cicero dicit eas (ή illas) se (ή ipsum), cupidum bene gerendi et administrandi rem publicam, semper sibi proponere.

Αν δεν θυμούνται οι μαθητές ότι αυτά είναι λόγια του ίδιου του Κικέρωνα και θεωρήσουν ότι πρόκειται για ετεροπροσωπίαθα το μετατρέψουν ως εξής:

Cicero dicit eas (ή illas) illum, cupidum bene gerendi et administrandi rem publicam, semper illi proponere.