Το δοκίμιο της Γλύκατζη -Αρβελέρ

  Επειδή πολλοί αναρωτηθήκαμε πως διασκευάστηκε το δοκίμιο της κυρίας Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ που ζητήθηκε από τους υποψήφιους να πυκνώσουν σε περίληψη -120 λέξεων παραθέτω ολόκληρο το κείμενο. Έχω "μαυρίσει" (bold) τις λέξεις και τις φράσεις που αφαιρέθηκαν και υπογράμμισα τη λέξη που μετακινήθηκε. Πιο συγκεκριμένα η φράση " στο βλέμμα της ιερατικής, μέσα στην πολύπτυχη φορεσιά της, κόρης."  έγινε: " στο βλέμμα της κόρης  μέσα στην πολύπτυχη φορεσιά της, ."  

Το κείμενο της Γλύκατζη Αρβελέρ που είναι παρμένο από το βιβλίο της "Πολιτισμός και Ελληνισμός-Προσεγγίσεις" των εκδ. Καστανιώτη, σελ. 14-16 δεν είναι χωρισμένο σε παραγράφους. Η παραγραφοποίηση έγινε από τους  φιλολόγους που το διασκεύασαν. 

Η φιδοζωσμένη αποτρόπαια Γοργόνα να βάλει το χέρι της!

                                                        Το βιβλίο στα χέρια φιλολόγου

                             Πανανθρώπινο μήνυμα τέχνης

ΚΑΘΕ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΧΕΙ ΤΑ ΟΡΙΑ και το στίγμα του στον ι­στορικό χώρο και χρόνο. Μέσα ωστόσο στην ιστορία του κό­σμου, μόνο το αρχαιοελληνικό αισθητικό επίτευγμα σημαδεύει την καταγωγή μιας τέχνης με πανανθρώπινο μήνυμα και με διαστάσεις παγκόσμιες, θα έλεγα σχεδόν εξωχρονικές. Πρώτη έκφραση της αποστασιοποίησης του ανθρώπου από την ανα­γκαιότητα της φύσης, χάρη στη μεταμόρφωση της ύλης σε πνεύ­μα, το ελληνικό πλαστικό κατόρθωμα δηλώνει την επίμονη και έλλογη προσπάθεια του καλλιτέχνη να δαμάσει το δυστράχηλο πάθος και τη μοίρα με τα έργα του νου και της καρδιάς, αυτά που φέρνουν τον άνθρωπο όλο και πιο κοντά στον Θεό, αυτά που τον οδηγούν δίπλα στο συνάνθρωπο.    Αποκρυστάλλωμα μιας ορ­θής και όρθιας σκέψης, το αρχαίο άγαλμα (μεμονωμένο ή ως αναπόσπαστο μέρος αρχιτεκτονικού συμπλέγματος) καθαγιάζει και αγλαΐζει τους χώρους της πόλης. Σήμα ανάτασης ψυχικής και ορόσημο πανάρχαιας μνήμης, θυμίζει στους πολίτες την αμέ­ριστη ευθύνη τους για τη συνοχή της κοινωνικής ομάδας και ορ­θώνεται εγγυητής της ιστορικής αλληλεγγύης του συνόλου. Δια­γράφει ο τεχνίτης τα πλαίσια μιας πάντα ευνομούμενης και ισορ­ροπημένης πολιτείας, έτσι όπως την ονειρευόταν η νεογέννητη δημοκρατία, και έτσι όπως την ορίζει η πλατιά ειρηνευτική κί­νηση του θεϊκού βραχίονα στο αέτωμα του ολυμπιακού ναού. Κίνηση που αναδεικνύει τον Απόλλωνα ρυθμιστή στη διαμάχη του ανθρώπου με το ζώο, με τον μυθικό Κένταυρο, στην Ολυμπία, και οργανωτή της ζωής μέσα στο φως του λόγου. Το πέρασμα από το μύθο στο λόγο έγινε, χάρη στην τέχνη, άγαλμα, θέαμα και θεωρία. 'Ετσι μένουν τώρα στην υπηρεσία του ανθρώπου, υπο­ταγμένες, οι αμφίβιες υπάρξεις του ανθρωποζωικού αρχαίου μύ­θου: η φιδοζωσμένη αποτρόπαια Γοργόνα, ο αρπακτικά φιλή­δονος Κένταυρος, ο απροσπέλαστος Μινώταυρος, ο αιθέριος Πή­γασος, η ποιητική Χίμαιρα, η ελκυστική Σειρήνα, η αινιγματι­κή Σφίγγα, ως και αυτός ο θεϊκός και μουσικά σαρκαστικός Πά­νας. Το πέρασμα ακριβώς από το ζώο, την άγρια φύση και τους αγρούς, στο δομημένο άστυ και στην οργανωμένη πόλη, ας πούμε τη θεϊκή μετάβαση από την κυνηγέτιδα Αρτεμι στην πολιάδα Αθηνά, δηλώνει με κάθε της μορφή και σε κάθε της βήμα η αρ­χαία ελληνική τέχνη, πρώτη αυτή εγρήγορση του ανθρώπου στον κόσμο του ελεύθερου πνεύματος. Αυτό ίσως είναι το συνο­πτικό μέγιστο μάθημα του αρχαιοελληνικού βιώματος, των αν­θρώπων που πρώτοι σμίλευσαν στο ξύλο, στην πέτρα και στο μάρμαρο, τη μορφή της εσωτερικής ενατένισης, συνδυασμένη με την ιδεατή πληρότητα της φυσικής ομορφιάς. Μαρτυρεί για τα λεγόμενα μου το αινιγματώδες χαμόγελο του αρχαϊκού κούρου και η ανείπωτη έκπληξη στο βλέμμα της ιερατικής, μέσα στην πολύπτυχη φορεσιά της, κόρης. Ιδού η απαρχή της προσπάθειας για γνώση και για αυτογνωσία, ιδού το πρώτο ερωτηματικό, το για πάντα αναπάντητο, ιδού η αυγή του μυστηρίου που οδή­γησε τον άνθρωπο να γίνει πλάστης αθάνατου έργου, δημιουρ­γός δηλαδή θεών. Δάμασε η ελληνική τέχνη το ζώο πριν ανα­καλύψει τον τέλειο άνθρωπο. Το συντροφικό συναπάντημα του ανθρώπου με τους θεούς διδάσκει η αρχαία αισθητική, στην προ­σπάθεια της να αιχμαλωτίσει την τέλεια μορφή, την πάντα μετέωρη και πάντα τεταμένη προς μια ιδεατή πληρότητα, προς έ­να αέναο γίγνεσθαι. Να γιατί η αρχαία τέχνη θα μένει πάντα πρωτοποριακά επίκαιρη και ζωντανή: είναι η τέχνη πυξίδα και σταθερός προσανατολισμός, αυτή που δεν γνώρισε αμηχανίες και αγνοεί τα αδιέξοδα, γι' αυτό και εμπνέει κάθε αναγέννηση, γι' αυτό και μένει η βάση κάθε πνευματικής παλιννόστησης προς το ουσιώδες, δηλαδή τη δημιουργία ελευθερίας.