Τετάρτη 27 Μαΐου 2015

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2015

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΕΤΑΡΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2015
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ


ΚΕΙΜΕΝΟ
 Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem. Diu operam frustra impendēbat; quotiescumque avis non respondēbat, sutor dicere solēbat «Oleum et operam perdidi».
 …………………………………………………………………………………………
Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: «Tum intellexi, quos fidos amīcos habuissem, quos infīdos, cum iam neutris gratiam referre poteram».  ………………………………………………………
Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi unguium resecandōrum causā poposcit eōque velut forte elapso se vulnerāvit. Clamōre deinde ancillārum in cubiculum vocātus Brutus ad eam obiurgandam vēnit, quod tonsōris praeripuisset officium.
 Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παραπάνω αποσπάσματα.
                                                                           Μονάδες 40
Παρατηρήσεις
Β1α. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
 parem :                             την αφαιρετική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος
diu :                                    τον συγκριτικό βαθμό
 inopes :                          τη γενική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος
 hoc :                                        την ονομαστική πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος
quos (το 1ο στο κείμενο) :     την αφαιρετική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος
neutris :                                     την ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος
cultellum :                                  την ονομαστική πληθυντικού αριθμού
unguium :                                   την κλητική πληθυντικού αριθμού
se :                                             τη δοτική ενικού αριθμού στο α΄ πρόσωπο
eam :                                                τη γενική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος
                                                                    Μονάδες 10

Β1β. «Id exemplum sutōrem quendam incitavit»: να μεταφέρετε τις λέξεις της παραπάνω πρότασης στον άλλον αριθμό.
                                                                                               Μονάδες 5
Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα ν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
docēret :                                   το σουπίνο στην αφαιρετική
respondēbat :                          τη δοτική του γερουνδίου
solēbat :                                τη γενική πληθυντικού αριθμού της μετοχής ενεστώτα στο  
                                                θηλυκό γένος
 perdidi :                               το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή
 fit :                                      το γερουνδιακό στην ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό  
                                                   γένος
cecidērunt :               τη δοτική πληθυντικού αριθμού της μετοχής μέλλοντα στο ουδέτερο   
                                           γένος
fuerint :                            το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής μέλλοντα
 dixisse :                     το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην άλλη  
                                            φωνή
 ferunt :                         το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή
referre :                       το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή
 interficiendo  :            το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή
 cognovisset   :           το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή
elapso :                          το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού
resecandōrum :          το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα στην  
                                     άλλη φωνή
obiurgandam :                          το απαρέμφατο του παρακειμένου στην άλλη φωνή
                                                                                                  Μονάδες 15
 Γ1α. «vocātus»: να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο postquam (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την εκφορά της (μονάδες 2).
                                                                                                   Μονάδες 3
 Γ1β. «Tum intellexi, quos fidos amīcos habuissem»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
                                                                                                  Μονάδες 3
 Γ1γ. «Porcia, Bruti uxor, cultellum tonsorium poposcit»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, με εξάρτηση από το «Homines dicunt».
                                                                                                  Μονάδες 3
 Γ1δ. «quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem»: να αναδιατυπώσετε την πρόταση αντικαθιστώντας το ρήμα ferunt με το ρήμα fertur. Να επιφέρετε τις απαραίτητες αλλαγές (μονάδες 4) και να τις αιτιολογήσετε (μονάδες 2).
                                                                                                   Μονάδες 6
 Γ2α. «Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem»: να αναδιατυπώσετε την περίοδο αντικαθιστώντας το ρήμα της κύριας πρότασης incitavit με το ρήμα incitat. Να προβείτε στην απαραίτητη αλλαγή (μονάδα 1) και να την αιτιολογήσετε (μονάδες 2).
                                                                                                Μονάδες 3
 Γ2β. «Quodsi forte cecidērunt, tum intellegitur»: να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι ώστε να εκφράζε ται αντίθεση προς την πραγματικότητα α) στο παρόν (μονάδες 2) και β) στο παρελθόν (μονάδες 2).
                                                                                                   Μονάδες 4
 Γ2γ. «Brutus ad eam obiurgandam vēnit»: να αποδώσετε με τέσσερις τρόπους τον υπογραμμισμένο προσδιορισμό του σκοπού (να μην αποδοθεί με τελική μετοχή).
                                                                                               Μονάδες 8

                                       Απαντήσεις Θεμάτων
Α1.  
Το παράδειγμα αυτό παρακίνησε κάποιον παπουτσή να μάθει σ’ ένα κοράκι τον ίδιο χαιρετισμό. Για πολύ καιρό κοπίαζε μάταια· κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε, ο παπουτσής συνήθιζε να λέει: «Κρίμα στον κόπο μου». …………….
Αν όμως τυχαία, όπως συμβαίνει συνήθως, χάσουν την εξουσία, τότε γίνεται αντιληπτό πόσο υπήρξαν στερημένοι από φίλους. Αυτό είναι που λένε ότι είπε ο Ταρκύνιος, όταν ήταν εξόριστος: «Τότε κατάλαβα ποιους είχα πιστούς φίλους, ποιους άπιστους, όταν δεν μπορούσα πια να ανταποδώσω τη χάρη ούτε σε εκείνους ούτε σε αυτούς»……………
 Η Πορκία, η σύζυγος του Βρούτου, όταν το σχέδιο του άντρα της για τη δολοφονία του Καίσαρα έμαθε, ένα μαχαιράκι μανικιουρίστα τάχα για να κόψει τα νύχια της ζήτησε και αυτοτραυματίστηκε μ’ αυτό, καθώς της γλίστρησε δήθεν τυχαία. Έπειτα ο Βρούτος, αφού κλήθηκε στην κρεβατοκάμαρά (της) από τα ξεφωνητά των υπηρετριών, ήρθε για να τη μαλώσει, γιατί τάχα (κατά τη γνώμη του) είχε κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα. 
                                                                                          Μονάδες 40
Β1.α. pari diutius inopum haec quο neuter culteli ungues mihi eius
                                                                                           Μονάδες 10
Β1. β. Ea exempla sutores quosdam incitaverunt ή incitavere.   
                                                                                             Μονάδες  5
 B2. doctu respondendo solentium perdam faciendus casuris sunto diceremur fert referre interfice cognoscetis elaberentur resecuerit obiurgavisse
                                                                                            Μονάδες 15
Γ1. α. postquam (Brutus) vocatus est .
Η δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση εκφέρεται με οριστική, γιατί εκφράζει μόνο τη χρονική σχέση.  Συγκεκριμένα, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου, γιατί δηλώνει το προτερόχρονο σε σχέση με το ρήμα εξάρτησης (venit), και αναφέρεται στο παρελθόν.
                                                                                              Μονάδες 3
 Γ1. β. Quos fidos amīcos habui?

 Γ1. γ. Homines dicunt Porciam, Bruti uxorem, cultellum tonsorium poposcisse.
                                                                                                 Μονάδες 3
 Γ1. δ. quod Tarquinius dixisse fertur exulans. 
Άρση του λατινισμού, γιατί το ρήμα fertur, από το οποίο εξαρτάται το ειδικό απαρέμφατο dixisse, είναι προσωπικό, λεκτικό, παθητικής φωνής (ταυτοπροσωπία). Η μετοχή exulantem τίθεται σε πτώση ονομαστική, γιατί είναι συνημμένη στο  υποκείμενο του απαρεμφάτου  dixisse και ακολουθεί την πτώση του.
                                                                                                    Μονάδες 6
Γ2. α. Id exemplum sutōrem quendam incitat, ut corvum doceat parem salutatiōnem. 
Η δευτερεύουσα βουλητική πρόταση εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα (doceat) γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (incitat). Ισχύει η ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση).
                                                                                                   Μονάδες 3
 Γ2. β.  α) Quodsi forte caderent, tum  intellegeretur (για το παρόν).
             β) Quodsi forte cecidissent,  tum intellectum esset (για το παρελθόν). 

                                                                                                  Μονάδες 4
Γ2γ  Brutus venit ....
                1... ut eam obiurgaret (μονάδες 2)
                2... qui eam obiurgaret  (μονάδες 2)
                3... eam obiurgatum  (μονάδες 1)
                4 ...eius obiurgandae causa(=υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη)  (μονάδες 3)
                                                                                                     Μονάδες  8

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου