Ένα παπαδιαμαντικό νησί και ο Παπαδιαμάντης του Λορεντζάτου.

Το 2011 χαρακτηρισμένο ως έτος Παπαδιαμάντη τέλειωσε και  τολμώ να πω πως τίμησε δεόντως το Σκιαθίτη λογοτέχνη, με συνέδριο στη Σκιάθο και στην Αθήνα, εκθέσεις εικαστικού περιεχομένου, μουσικές και άλλες εκδηλώσεις από φορείς και σχολεία, χωρίς αυτό να σημαίνει πως έχει εξαντληθεί στο ελάχιστο ο σχολιασμός και η μελέτη του του έργου του. Μάλλον τώρα αρχίζουμε: Στην εκπνοή του έτους εκδόθηκαν, δύο καλαίσθητα βιβλία στις εκδόσεις Ίκαρος από τον ακάματο μελετητή του Παπαδιαμάντη, το Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλο.

Το πρώτο με τίτλο «Ένα Νησί»   περιέχει τέσσερα  κείμενα από τα οποία το πρώτο  που δίνει και τον τίτλο στο τομίδιο προλόγισε το μυθιστόρημα του Χώλλ Κέϊν Ο Μαξιώτης (The Manxman), μεταφρασμένο αριστουργηματικά από τον Παπαδιαμάντη (Ίνδικτος, 2003).  «Θα γίνη ενα νησί για ξενοδόχους και για καρροτσέρηδες. Δεν θα είναι πλειο το Νησί τον Μαν, θα είναι το νησί του Μάντσεστερ.» Αυτά τα μελαγχολικά που προφητεύει ο Πήτος, ένας από τους δυο κεν¬τρικούς ήρωες του Μαξιώτη,  τα ξαναβρήκε, όχι προφητευμένα αλλά επαληθευμένα πια, σε τούτους τους στίχους της Τασούλας Καραγεωργίου:
δεν είναι η Σκιάθος σου αυτή
είναι μονάχα η πόλη — μια πόλη δίχως όνομα
                                               πόλη χωρίς σκοπό.
 Τη χαρτογράφηση και την απογραφή του Νησιού του Μαν βρήκε μπροστά του λίγο αργότερα ο εγκάτοικος ενός μικρότερου νησιού —που του μελλόταν επίσης να καταποντιστεί από τη φουσκονεριά των ξενοδοχείων— και αναγνώρισε στα πρόσωπα του κόσμου εκείνου τον δικό του κόσμο, και στο ριζικό του μακρινού τόπου τη μοίρα του δικού του. Πόσο να απέχει, εδώ το Νησί του Μαν από τη Σκιάθο; Παραπάνω από δυο τρεις απλωτές; Δύσκολα. 
Το επόμενο κείμενο «Εν Πάτμω» δημοσιεύτηκε ως επίμετρο στο βιβλίο Από το χάος στο χαρτί του Χρήστου Βακαλόπουλου (Εστία, 1995) και η κατανόηση του προϋποθέτει την ανάγνωση του μυθιστορήματος του ίδιου συγγραφέα "Η γραμμή του ορίζοντος" (Εστία, 1992) και των παπαδιαμαντικών Εμπόρων των Εθνών, καταδεικνύοντας έτσι τις εκλεκτικές συγγένειες του πρόωρα χαμένου συγγραφέα Χρήστου Βακαλόπουλου με τον Παπαδιαμάντη. Η Ρέα Φραντζή της "Γραμμής του Ορίζοντος" του Χρήστου Βακαλόπουλου συναντιέται σε κρίσιμη ώρα με τη Ναξιώτισσα Αυγούστα Μούχρα των "Εμπόρων των Εθνών".  Και το τρίτο κείμενο «Στην άκρη του γκρεμού», εισαγωγικό στα παπαδιαμαντικά Διηγήματα της Αγάπης του «Αρμού» (1993), κατανοείται ευκολότερα με τη βοήθεια της Γραμμής του ορίζοντος. Η Ρέα Φραντζή παρά την αρνησίσταυρη αδολεσχία χιλιάδων ψύχραιμων και σωφρόνων φίλων, στέκεται ακίνητη, μαγνητισμένη, μελαχροινή, χωρισμένη και κάνει ντροπαλά το σταυρό της δέκα βήματα από την άκρη του γκρεμού, όπως ο Γιωργής της Μπούρμπαινας ο νεαρός βαρκάρης στο τέλος του διηγήματος «Έρως- ήρως» που είναι στο χέρι του να σφαλίζει την πόρτα του ερωτικού του παραδείσου. «Κατέστειλε το πάθος, επραΰνθη, κατενύγη, έκλαυσε και εφάνη ήρως εις τον έρωτά του-έρωτα χριστιανικόν, αγνόν, ανοχής και φιλανθρωπίας». Για το τελευταίο κείμενο, το «Όνειρον Αλ. Παπαδιαμάντη, διηγηματογράφου και αμίσθου ιεροψάλτου», δεν υπάρχει ανάγκη πλοηγού, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας. Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή τα Φώτα του 2002 και φαίνεται ότι διαβάστηκε από ελάχιστους, γιατί τα χιόνια της ημέρας κράτησαν μακριά από τις εφημερίδες τους περισσότερους αναγνώστες τους. Ένα απολαυστικότατο αφήγημα παπαδιαμαντικής τεχνοτροπίας.

Το αυλιδάκι του Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο.

 Το δεύτερο βιβλίο με τίτλο «Ο Παπαδιαμάντης του Ζήσιμου Λορεντζάτου» περιλαμβάνει όλα όσα ο Ζ.Λ. είπε για τον   μεγάλο «εγκρατευτή» της γλώσσας μας. Τα κείμενα αυτά υπάρχουν  στις  Μελέτες του Λορεντζάτου. Προηγείται το χαϊκού για την Ακριβούλα του «Μυρολογιού της φώκιας», ως είδος εισαγωγής ή ως μότο όλης της συναγωγής. Ακολουθούν τα δοκίμια «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης»( Α΄ και Β΄), το collectaneum 930 για «Τ’ Αγνάντεμα» και το πρώτο τμήμα από το δοκίμιο «Οι Ρωμιές» καθώς και μνείες από τις Μελέτες και ολόκληρα collectanea  από το ομότιτλο βιβλίο του. Απολαυστικότατα κείμενα συνθέτουν ένα ψηφιδωτό  που όντας συγκεντρωμένα εξυπηρετούν τον  παπαδιαμαντικό μελετητή και όχι μόνον. Ο Ν.Δ.Π. εύχεται αυτή τη μικρή συναγωγή να τη  διάβαζαν αρκετοί σχολικοί φιλόλογοι.