ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ : ΕΝΟΤΗΤΑ 46η

ΚΕΙΜΕΝΟ

 Philosophi mundum censent regi numine deōrum; eum esse putant quasi commūnem urbem et civitatem hominum et deōrum, et unum quemque nostrum eius mundi esse partem; ex quo illud natūrā consequitur, ut commūnem utilitātem nostrae anteponāmus. Ut enim leges omnium salūtem singulōrum salūti antepōnunt, sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitāti omnium plus quam unīus alicuius aut suae. Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor commūnis utilitātis, aut coommūnis salūtis desertor propter suam utilitātem et salūtem. Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publicā cadat, quod decet cariōrem nobis esse patriam quam nosmet ipsos.

Μετάφραση

Οι φιλόσοφοι πιστεύουν ότι ο κόσμος κυβερνάται από τη βούληση των θεών. Νομίζουν ότι αυτός είναι κάτι σαν πόλη και πολιτεία κοινή για τους ανθρώπους και τους θεούς και ότι ο καθένας μας ξεχωριστά αποτελεί μέρος αυτού του κόσμου. Αυτό συνεπάγεται την υποχρέωσή μας από τη φύση να βάζουμε το γενικό καλό πάνω από το ατομικό. Γιατί, όπως οι νόμοι βάζουν τη γενική ευημερία πάνω από την ατομική, έτσι ο σωστός και σοφός άνδρας που υπακούει στους νόμους φροντίζει περισσότερο για την ευημερία όλων παρά για την ευημερία ενός οποιουδήποτε ατόμου ή τη δική του. Και δεν πρέπει να επικρίνεται περισσότερο ο προδότης της πατρίδας παρά ο προδότης του κοινού συμφέροντος ή όποιος λιποτακτεί από τη γενική ευημερία για χάρη της ατομικής του ωφέλειας και ευημερίας. Έτσι συμβαίνει να είναι αξιέπαινος όποιος πέφτει για την πατρίδα, γιατί είναι σωστό να μας είναι πιο αγαπητή η πατρίδα παρά εμείς οι ίδιοι (ο ίδιος μας ο εαυτός).

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Α' ΚΛΙΣΗ

natura -ae

patria -ae

Β' ΚΛΙΣΗ

 vir -viri

philosophus -i

mundus -i

deus - dei - deo - deum - dive και deus - deo

dei, dii, di - deorum και deum - deis, diis, dis - deos - dei, dii, di - deis, diis, dis

Γ ΚΛΙΣΗ

numen -inis (ουδ.)

urbs -is (θηλ.) γεν. πληθ. urbium

civitas -atis (θηλ.) γεν. πληθ. civitat(i)um

homo -inis (αρσ.)

pars - partis (θηλ.) γεν. πληθ. partium

utilitas -atis (θηλ.) γεν. πληβ. utilitat(i)um

lex - legis (θηλ.)

salus -utis (θηλ.) ο πληθ. (salutes -um) δεν είναι σε χρήση (αφηρημένη έννοια)

proditor -oris (αρσ.)

desertor -oris (αρο.)

Ε' ΚΛΙΣΗ

res - rei - rei - rem - res - re (θηλ.)

res - rerum - rebus - res - res - rebus (res publica: πολιτεία)

ΕΠΙΘΕΤΑ

Β' ΚΛΙΣΗ

singuli -ae -a (μόνο πληθ. - διανεμητικό αριθμητικό)

bonus -a -um, melior -ior -ius, optimus -a -um

unus -a -um (απόλυτο αριθμητικό)

publicus -a -um

carus -a -um, carior -ior -ius, carissimus -a -um

Γ ΚΛΙΣΗ

communis -is -e, communior -ior -ius, communissimus -a -um

omnis -is -e

sapiens -entis στο κείμενο ως επίθετο (αφαιρ. ενικού sapienti)

συγκρι­τικός sapientior -ior -ius, υπερθετικός sapientissimus -a -um

parens - parentis, parentior -ior -ius, parentissimus -a -um

carior -ior -ius συγκρ. του επιθ. carus -a -um, carior -ior -ius, carissi­mus -a -um

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

is, ea, id (οριστική)

unusqui(s)que, unaquaeque, unumquidque (αόριστη ουσιαστική)·

η επιθετική έχει τη μορφή: unusquique, unaquaeque, unumquodque

ego (προσωπική)

qui, quae, quod (αναφορική)

ille, illa, illud (δεικτική)

noster, nostra, nostrum (κτητική)

aliquis, (aliqua ή aliquae), aliquid (αόριστη ουσιαστική)

suus, sua, suum (κτητική)

ego(met) (προσωπική)

ipse, ipsa, ipsum (οριστική)

ΡΗΜΑΤΑ

1η ΣΥΖΥΓΙΑ

puto, putavi, putatum, putare

vitupero, vituperavi, vituperatum, vituperare

laudo, laudavi, laudatum, laudare

2η ΣΥΖΥΓΙΑ

censeo, censui, censum, censere

pareo, parui, paritum, parere

decet, decuit, —, decere απρ.

3^η ΣΥΖΥΓΙΑ

rego, rexi, rectum, regere

consequor, consecutus sum, consecutum, consequi αποθ.

antepono, anteposui, antepositum, anteponere

consulo, consului, consultum, consulere

sapio, sapi(v)i, -, sapere

fio, factus sum, fieri

cado, cecidi, casum, cadere

ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΡΗΜΑ sum, fui, - esse

Επιρρήματα

sic

plus συγκρ. του επιρρ. multum, plus, plurimum

[από το επίθ. multi -ae -a, plures -es -a (γεν. πληθ. plurium), plurimi -ae -a]

magis συγκρ. του επιρρ. magnopere   magno opere, magis, maxime

(από το επίθ. magnus -a -um, maior -ior -ius, maximus -a -um)